ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Қазақтарда ішкі, сырттық, сулық, бір киер, сәндік және салтанат-ғұрып киімдері болады. Қазақ салтында ер жігіт егеске түсерде, соғысқа барарда киімдердің ең жақсы, таңдаулысын киген. Ішкі киімдері: көйлек, дамбал, желетке, кәзекей; сырт киімдерге: шапан, күпі, кеудеше, тон, шидем; сулық киімдерге: шекпен, қаптал шапан, кебенек кенеп, сырттық жатады. Киім мәуітіден, жүн және жібек матадан, киізден, аң терісінен тігіледі. Қазақтар құланның, ақбөкеннің, жолбарыстың, жанаттың, бұлғынның, сусардың, ақ тышқанның терілерін ерекше қымбат бағалайды. Бұл аңдардың терілерінен тондар тігілді. Астарына құнды аң терісі салынған тон – ішік деп аталды. Осы аң терісіне сәйкес бұлғын ішік, жанат ішік, қасқыр ішік, күзен ішік болып бөлінеді. Ішіктердің сыртын шұға, мәуіті, үш топ барқыт, атлас, көк берен, манат, қырмызы, торғын, ләмбек сияқты бағалы ширақы маталармен тыстаған. Ішіктер кейде әдіпті, оқалы, шет-шеті жұрындалған қайырма жағалы болып тігілген. Қазақы киімнің барша сымбаты мен ою-өрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол — біздің ұлттық мәдениетіміз.
Айыр қалпақ
Ерлердің киізден тігілген жеңіл бас киімі . Айыр қалпақ жұқа етіп басылған ақ киізден тігіледі. Ол негізгі екі бөліктен құралады. Олар — қалпақтық төбесі және етегі (кейде қайырмалы деп те айтады). Қалпақтың төбесі төрт сайдан (бөліктен) тұрады. Шебер пішілген төрт қиынды киізді арасына қара барқыттан сыздық салып, қайып тігеді. Сонда қалпақтың төбесі күмбез тәріздес болып шығады. Қалпақтың етегі жалпақтығы төрт елідей етіп, дөңгелектеп қиып алынған ақ киізден жасалады да, оны жоғарғы бөліктің (төбе) етегіне сыздық салып қондырады. Сәнді болу үшін, қалпақтың қайырмасының астыңғы жағы кейде қара барқытпен көмкеріледі . Қалпақтың төбесіне қара не басқа түсті шашақ тағын, төбесінің төрт сайы әр түрлі жібек жіптермен кестеленеді. Ақ киізден тігілген айырқалпақ әрі жеңіл, әрі салқын, әрі сәнді болып келеді. Соңғы кезде жергілікті өнеркәсіп орындары айыр-қалпақты әр түсті киізден жасап шығарып жүр.
Жарғақ шалбар
Иленіп, әбден өнделген жұқа теріні қазақтар «жарғақ» дейді. Қызғылт түске боялып, түрлі-түсті өрнек салынған жарғақ теріден тігілген шалбарды «жарғақ шалбар» деп атаған. Бұл сәнді киімді кезінде батырлар, бектер мен билер, сал-серілер салтанатқа киген.
Тымақ
Қазақта тымақтың түрлері көп, соның ең бағаласы – түлкі тымақ. Оның маңдайы мен құлақтарының ішкі жағына түлкі терісі тігіледі де, сырты мақпалмен, пүлішпен немесе басқа асыл маталармен сырылып тысталады. Тымақтың төбесі төрт немесе алты са
(бөлек) үшкіл (үш бұрышты) киізден құралып, шошақ болып келеді.
Саптама етік
Қонышы тізені жауып тұратындай ұзын, табаны қалың сіріден оң-солы жоқ, түзу болып тігілетін аяқ киім. Оны киіз байпақпен киеді. Қысқы күнгі аязда ат үстінде жүргенге жылы, әрі қолайлы.
Байпақ
Жылылық үшін етіктің, мәсінің ішінен киетін киізден тігетін аяқ киім. Қыста киетін байпақтық киізі қалың, ал жазда киетін
байпақтың киізі жұқа болады. Байпақ тігудің екі тәсілі бар. Оның бірі табанын бөлек салып ұлт арып тігу; екіншісі, тұтастай қусырып тігу. Байпақтың тігісі аяққа батпау үшін оны сыртынан тігеді. Тігуге түйе немесе қой жүнінен иірілген шуда жіпті пайдаланады. Жүннен тоқылатын байпақтардың қонышы қысқа болады. Ерте кезде оны шұлғау орнына киіз байпақтың ішінен кию үшін де пайдаланған. Қазіргі кезде бәтеңкенің, қысқа қонышты етіктің, мәсінің ішінен киеді. Байпақ түйе жүнінен, қой жүнінен, ешкінің түбітінен тоқылады. Мұндай байпақтар әрі жылы, әрі жеңіл, әрі жұмсақ болады.
Кимешек
Жасамыс (егде) әйелдер киетін бас киім. Ол өн бойы көкіректі жауып тұратын тұтас матадан тігіледі. Ақ матадан бет жағы ойылады. Жағы, өңірі оқаланып кестеленеді. Төбесіне сәндік үшін шылауыш немесе күндік сияқты ақ мата оралады.
Бөрік
Қазақтың ертеден қалыптасқан ұлттық бас киімі , оны бағалы аң терісінен және жас төлдің елтірісінен тігеді. Оның жаздық және қыстық түрлері болады. Терінің түріне қарай бөрік әр алуан аталады. Құндыз бөрік, сусар бөрік, кәмшат бөрік, жанат бөрік, түлкі бөрік, елтірі бөрік, т.б. деп аталады. Оны ерлер де, қыздар да киеді .
Мәсі
Аяқ киімнің бір түрі, оны былғарыдан, шегіреннен, құрамнан тігеді. Мәсінің сыртынан галош киіледі. Етікші мәсі тіккенде ең алдымен мәсінің басын, қонышын жұқа былғарыдан, ұлтанын қалың былғарыдан пішіп алады. Одан соң тігісін ішіне қаратып, басын қондырады. Осыдан кейін мәсінің қонышын тігеді. Мәсінің қонышын қусырғанда тігістің арасына жіңішке сыздық салады.Мәсі — әрі жеңіл, әрі жұмсақ аяқ киім.Ол әсіресе тазалық үшін аса қолайлы. Соңғы жылдары жергілікті кәсіпорындар мәсіні көптеп шығаратын болды. Аяқ киімнің бұл түріне деген сұраныс жылдан-жылға көбейе түсуде.
Тақия
Тақия
Ерлердің жеңіл бас киімі. Тақияның түрлері көп. Биік төбелі, тегіс төбелі және үшкір төбелі тақия. Ерлер киетін тақияда теңге, моншақ ғана болмайды. Оның есесіне олар «мүйіз», «ат ерін», «шырмауық» сияқты өрнектермен кестеленеді, машинамен, қолмен «таңдай», «ирек», қабырға тігістерімен әдеміленіп сырылады. Тақияны пүліштен, қыжымнан, ал астарын жібек, сәтеннен тігеді. Қазіргі кезде жергілікті кәсіпорындар әр түрлі тақия жасап шығарады.
Шапан
Қазақстан мен Орта Азия халықтарының ұлттық киімі. Оны қалың матаның арасына жүн, мақта салып, астарлап немесе қос астарлап, сырып тігеді. Ол негізінен тік жағалы, ішінара қайырма жағалы да болады. Шапан: сырмалы шапан, қаптал шапан, қималы шапан деп бөлінеді.
Қыз-келіншектерге арналған қималы шапанды түрлі-түсті масатыдай тігіп, жаға-жеңіне, етегі мен екі өңіріне зер ұстайды. Түйме орнына асыл тастар орнатылған күміс қапсырма (ілгек) тағады. Қазіргі кезде түрлі-түсті масатыдай екі өңірі мен жеңі кестеленген немесе зер ұсталған жадағай (арасына жүн, мақта салмай) шапандар тігіліп сатылады. Қазақ халқының арасында сыйлы адамдарға шапан кигізу дәстүрі кең тараған.
Қамзол
18- 19 ғасырларда қазақ халқы арасында кең тараған ұлттық киім. Қамзол туралы мәліметтер 19 ғасырдың ортасынан бастап кездеседі. Қамзол тек қазақта ғана емес, басқа да түркі елдерінің киім үлгілерінде кездеседі. Әйелдер киімінде қамзолдың орны ерекше, ол әрі жылулық, әрі сәндік міндеттерін атқарады. Қамзолдар астарлы, жеңсіз жеңіл жаздық киім. Етектері мен жағалары тас, оқа, күміс тиындарымен (сөлкебай)әшекейленген, бұйымдар қадап, әртүрлі әткеншектер ілінген.
Құлақшын
Ерлердің баскиімі. Бұлғын, құндыз, жанат, түлкі, қарсақ, суыр және т.б. аң терілері мен бұзау, қозы-лақтың бұйра терісі (елтірі) сияқты үй жануарларының терілерінен тігіледі. Төбе жағы екі түрлі тәсілмен пішіледі. Бірнеше сайдан тұратын үшкіл, етек жағы тік төртбұрышты болып келген немесе етек жағы қусырылып тігіліп, оған дөңгелек төбе қондырылған түрлері болады. Теріге өлшеп пішіліп астарының арасына жүн, мақта салып, сырып тігіледі. Сыртын терімен тыстап, қалыпқа кигізіп, керіп қояды.
Ішік
Ішік — қазақтың ұлттық киімдерінің бірі, оны елтіріден, сеңсеңнен, әр түрлі аң терілерінен тігеді, сырты матамен тысталады. Ішік тігілетін терінің түріне қарай: елтірі ішік, сеңсең ішік, қасқыр ішік, түлкі ішік, пұшпақ ішік, орман ішік, жанат ішік, бұлғын деп аталады. Ішік тігетін теріні шел майынан, көк етінен арылтып алған соң ашыған айран жағып илейді. Тері әбден иі қанғанда ирек тарақпен тарап, қолмен уқалап, керіп-созып жұмсартады. Ішікті жөрмеп тігеді және тігістерінің бәрі терінің тақыр жағына қарайды. Қасқыр ішікке қасқыр не түлкі терісінен, сеңсең ішікке елтіріден, басқа түрлеріне құндыз не бұлғын терісінен жаға салынады. Сеңсең, қасқыр ішіктерді ерлер, қалған түрлерін көбінесе әйелдер киген. Әйелдер мен бойжеткендер киетін ішіктер өте сәнді етіп тігіледі. Олардың өңіріне, жеңінің аузына, етегіне айналдыра құндыздан, сусардан жұрын ұстайды. Тысына жібекпен кесте тігеді. Елтірі ішік аса марқаймаған қозының бұйра елтірісінен тігіледі. Сеңсең ішік — марқа қозының терісінен, сеңсеңінен тігіледі. Орман ішік түлкінің тамақ терісінен, пұшпақ ішік — түлкінің пұшпақ терісінен тігіледі. Ішіктің қайсы түрі болса да әрі жылы, әрі киюге сәнді тамаша киім.
ОРЫС ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ұлттық киім
Орыс ұлтының дамуы кезінде киім айтарлықтай өзгерістерге ұшырайды. Шығыс славян киімдерінің ежелгі кешені қалалық сәннің әсерімен жаңа элементтермен толықтырылады. XVII ғасырда Подмосковьенің шаруа әйелінің киімдері — көйлек, понев, кичка тәрізді бас киім — ежелгі киімдерге жақын болды, бірақ қала тұрғындары XVI ғасырдың өзінде жаңа киім кие бастады — сарафан. Домострой кітабында ерлер мен әйелдер киімдерінің барлық түрлері туралы егжей-тегжейлі жазылған, бірақ понева туралы ешқандай мәлімет жоқ. Болашақта әртүрлі үлгідегі сарафандар Ресейдің солтүстік жерлерінде кеңінен таралды. Биік, қатты бас киіммен — кокошникпен бірге олар орыс киімдерінің солтүстік кешенінің ерекшелігін құраған. Ресейдің оңтүстік аймақтарында олар понева мен кичка киюді жалғастырды. Самайлық сақиналар уақытша сақиналар түбітпен алмастырылды. Осылайша, орыс әйел киімдерінің екі негізгі кешені пайда болды, олар кейінгі кезеңдерге тән. Шаруалардың, посадтардың және қызметшілердің бір аймақтан екінші аймаққа қоныс аударуы бұрын басқа кешен басым болған жерлерде әйелдер киімінің белгілі бір кешенінің таралуымен қатар жүрді.
Орыстардың ерлер костюмі аймақтар бойынша аз ерекшеленді. Ол матадан жасалған сыртқа шығарып киілетін көйлектен және онучиге салынған кең шалбардан тұрады. Тікелей жағасы бар көйлек киген украиндар мен белорустардан айырмашылығы (ортасында кесілген), XVI—XVII ғасырлардағы орыстар қисық жағалы көйлектер киген.
XIV—XVII ғасырлардағы сыртқы киім оның ежелгі түрлерінен аз ерекшеленді. XVI-XVII ғасырларда екі жағына бірдей қаусырмалы сыртқы киім пайда болуы мүмкін.
Аяқтарына орыс шаруалар бұрынғыдай қиғаш өрілген шабата, ал қалалықтар — етік және чоботы киген. XV-XVII ғасырлардағы қалалық аяқ киім стильдердің алуан түрлілігін, қалың табанның пайда болуын, етіктер мен өрнектелген чоботтарды, өкшелермен немесе өкшесіз, бірақ әрқашан темір тағалаумен киюдің сәнін сипаттайды.
Бай адамдардың киімдері негізінен пішінімен емес, тігілген заттардың саны мен материалдың сапасымен ерекшеленді. Орыс боярлары мен князьдерінің өсиеттерінде қымбат маталар мен терілерден, қымбат түймелерден, алтын мен інжу-маржаннан жасалған ондаған сәнді киімдер туралы айтылады. Олардың арасында, мысалы, шетелдік сәнге сәйкес тігілген түрік, поляк және венгр кафтандары болды. Егер қарапайым адам көйлек пен шалбар киіп сыртқа шыға алатын болса, онда бай адам міндетті түрде зипун мен кафтан, кейде жадағай шапан немесе ферязь киеді. Боярин салтанатты қабылдау кезінде, тіпті Думаға жиналысқа барған жағдайда баршын немесе атласпен қапталған қымбат теріден тігілген тон, биік теріден жасалған (ерекше бағаланған аңның мойнындағы жүннен жасалған) бас киім киеді, оның астында Шығыстың әсерінен сәнге енген кішкентай өрілген телпек болған. Алайда, боярдың жібек көйлегінің пішіні кенеп шаруа көйлегімен бірдей болды.
Орыс ұлттық костюмі әлеуметтік мәртебесіне қарай бөлінеді. Шаруа орыс ұлттық костюмі — халықтық ою-өрнектерімен тігілген шаруа киімдері, шабата, бас киімдері. Қалалық орыс ұлттық костюмі негізінен сыртқы киіммен ұсынылған – бұл ұзын былғары немесе жүн пальто, жоғары қара былғары етік, казакқалпақтары және т.б.
Әйелдер халықтық костюмінің негізгі бөліктері көйлек, алжапқыш немесе перде, сарафан, понева, көкірекше, шушпан (белді қынап тұратын әйелдердің қысқа киімі, әдетте матадан тігілген) болған.
Орыс халықтық костюмінде ескі бас киімдер сақталған және тұрмыс құрған әйелге шаштарын жасыру, қызға — жабылмаған күйде
қалдыру дәстүрі сақталған. Бұл әдет-ғұрып әйелдің бас киімінің жабық қалпақ түрінде, қыздың-шеңбер немесе таңғыш түрінде болуын негіздейді. «Сауысқан» кокошниктері, түрлі таңғыштар мен тәждер кең таралған.Ерлер костюмі қысқа жаға тіктемесімен немесе онсыз қысқа көйлек және кенептен немесе бояудан жасалған тар шалбардан (порттар) тұрады. Ақ немесе түрлі-түсті кенептерден жасалған көйлек шалбардың үстіне киіліп, белбеу немесе ұзын жүннен жасалған шапанмен байланған. Қысқа көйлектің сәндік шешімі – киімнің төменгі жағында, жеңдердің түбінде, мойнында кесте тігу. Кесте көбінесе басқа түсті матадан жасалған ендірмелермен біріктіріледі, олардың орналасуы көйлектің дизайнын ерекше етеді (алдыңғы және артқы жағындағы тігістер, қапсырмалар, мойын жамылғысы, жеңнің оймамен қосылу сызығы). Қысқа шашты басқа, әдетте, XVI ғасырда, тіпті шіркеуде де, Митрополит Филипптің айыптауына қарамастан, шешілмейтін тафьялар киген. Тафья – кішкентай дөңгелек қалпақ.
Тафияның үстіне: қарапайым адамдарда – киізден жасалған поярка, бай адамдарда — жұқа шұғадан және барқыттан бас киімдер киілді. Клобук түріндегі бас киімдерден басқа, құлақшында, тақияша, бөріктер киілді.
ДҮНГЕН ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ерлер мен әйелдер киімдері Солтүстік-Қытайға жақын: оң жақ (ер адамдарда да тік) халаттар мен күрткелер, кең шалбар, өкшесі жоқ матадан жасалған аяқ киім; қара және көк түстер басым, әйелдер киімдері кестемен безендірілген. Бас киімдер –сабан қалпақтар, үлбір және киіз бас киімдер. Жас әйелдер жалаңбас жүреді, қарттар орамал тағады.
Дүнгеннің барлық дәстүрлі киімдері үш топқа бөлінді: жазғы, маусымдық (көктем-күз) және қысқы. Ол ерлер мен әйелдер костюмдерінің қарапайымдылығымен және ұқсастығымен ерекшеленді: шалбар, бір және екі жаққа ілме өңірлі киім, сыртқы киім. Ерлердің дүнген киімдері ең көп өзгеріске ұшырады және бүгінгі күні мүлдем киілмей қалды. Бірақ өмірінің алғашқы жылдарында Жетісуда дүнген ер адамдар шапан киіп, шаштарынан бұрым жасайды. Мұндай киімнің сақталуы дунгендердің Жетісу облысында оқшаулануы мен жинақы өмір сүруіне байланысты болды. Алайда уақыт өте келе дүнгендер, әсіресе ер адамдар, жергілікті түркі халықтарына еліктей бастады. ХХ ғасырдың басында дүнген ер адамдары татар камзолдарын, қырғыз тонын, өзбек мәсілерін,калоштар мен теріден жасалған бас киімдерді, орыс етіктерін, ал бай қала тұрғындары еуропалық костюмдерді киді.
Дүнген әйелінің аяқ киімі әр түрлі және түрлі-түсті. Ұлттық киіммен бірге тігілген аяқ киім өте талғампаз көрінеді. Әйелдерге арналған матадан жасалған аяқ киім жібек және мақта маталарынан жасалған, дунген әйелдері қара барқыттан жасалған аяқ киім киеді. Олар өте ерекше болатын. Қалыңдықтардың жарқын аяқ киімдері өте әдемі. Ол қолмен гүлдер мен әшекейлердің шырынды түстерімен кестеленген. Мұндай аяқ киім үйлену көйлегінің жалғасы болып табылады, ол қолмен жасалады және дәстүрлі бастырмалармен қапталған.
ТҮРІК ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Киім
Түріктер киген дәстүрлі киім, әдетте, аймақтың басқа автохроникалық топтарына тән болды. Ерлердің күнделікті киімдеріне жүннен жасалған черкес шаапаны кіреді («чоха» — жүк және жалпы кавк.), «күртеше(«архалух» — шығу тегі бойынша түркі термині, жалпы аймақтық таралуы бар), сымдар («шалвар» -тур. және жалпы аймақ.), қой терісі немесе шұға кеудешесі («Елек» — түр.).Ең көп таралған бас киімдер — құлаққаптары бар қалпақ («кабалах»- жүк.), папаха («папах»- жалпыаймақтық). Әйелдер киімі – туник тәрізді кесілген көйлек («терек» немесе «кульмек» — мүмкін тұр.«гемлек»), көйлек («кафтан» — түр.), дамбал («тұман»- жалпы аймақ.). Бас киімге кішкентай дөңгелек тақия кіреді («катха» — жалпы аймақтық.), иекті жабатын бетперде орамал («лечек» — Орта Азия мен Кавказдың әртүрлі халықтарында, соның ішінде грузиндер, күрдтер және Шығыс Анадолы түріктерінің кейбір топтарында кездесетін термин), орамал («тігу» — мүмкін жергілікті атау) және жамылғы — жамылғы«зграм» — (аймақтың түрлі топтарында кездеседі). Дәстүрлі аяқ киімі — қайыс теріден жасалған («чорух»- жалпы аймақтық.); әйелдердікі – туфли «кондура» — түр.) –деп аталады.
Түріктердің заманауи киімдері: күрткелер, шалбар, жейделер және т.б. кейбір қарт адамдар сәлде мен қызыл түсті қалпақ киеді. Негізгі бас киімдері – қалпақ, бөріктер, береттер. Жастар, әсіресе қалаларда, бас киімсіз жүреді. Үлкенірек жастағы адамдар қаракөл қалпақтарын киеді. Әйелдер киімінде ұлттық ерекшеліктер жақсы сақталған: орамалдар, қарапайым ұзын және жабық көйлектер, әйелдер көшеге (тіпті жазда да) ұзын шапандарды немесе дене бітімін жасыратын плащ киеді.
Ұлттық әйелдер костюмі негізінен ауылдық жерлерде сақталған. Бұл «голошо»: орамал, ұзын кең көйлек.
Ахыска түріктерінің әйелдер костюмі дәстүрлі түрде шаровар, кең көйлек және кең ұзын көйлектен тұрады, басында – үлкен орамал және алтын мәнеттерден жасалған бас киім. Ер адамдар шалбар, көйлек, белбеу киген; олар басына әкелер немесе фески киген. Қазіргі уақытта ұлттық киімнен әдетте ыңғайлы киімді артық көреді. Алайда әйелдер әлі күнге дейін басына орамал тағады.
ӨЗБЕК ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Өзбек халқының бай мәдени дәстүрлері, оның өмір салты, салт-дәстүрлері туралы куәландыратын өзбек ұлттық киімдерінің өзіндік және қайталанбас ерекшеліктері бар. Әрине, қалаларда халықтың көп бөлігі уақыт үрдістеріне сүйене отырып, еуропалық киім киіп жүр, бірақ ауылдарда дәстүрлі өзбек киімінің негізгі үрдістері әлі де сақталған.Барлық ғасырларда адамдар әдемі киінуді жақсы көрді, өйткені бұл адамның жеке басын жақсы көрсететін киім. Өзбекстандағы күнделікті ерлер киімі дәстүрлі көйлек — куйлак болды, ал Ферғана және Ташкент облыстарының тұрғындары бұралмалы көйлек — яхтакты жиі кездестірді. Бұл жейделердің екеуі де мақта матадан тігілген. Кейде жағасының шеттері өрілген — джияккөйлектер киетін болды. Ерлер костюмінің тағы бір аксессуары шалбар — иштон болды. Олар қарапайым кесілген, үстіңгі жағы кең және төменге қарай тар, түймелері жоқ, ойықтары жоқ және тіпті қалталары да жоқ. Ерлер костюмі шапанмен толықтырылды. Халаттар еденге тік кесілген жолақты матадан тігілген, олар өрілген өрнекпен қапталған. Халатта түймелер болған жоқ, халаттың етектері кеудеге бекітілген екі байламмен біріктірілді. Жыл мезгіліне байланысты халаттар жеңіл, астарсыз, жұқа төсеммен және қыста мақта жүнімен оқшауланған. Атақты адамдардың киімдері алтын тігіспен безендірілген. Халаттар, бас киімдері, тіпті аяқ киімдері алтын жіппен кестеленген. Бұл күндері ерлердің үйлену костюмінің егжей – тегжейлері-алтынмен өрілген парчон және күміс немесе алтын баршыннан жасалған халат.Бұрышты бүктелген мақта немесе жібек матадан жасалған шаршы орамал, белбог деп те аталады, сонымен қатар ол ұлттық ерлер киімінің әдеттегі атрибуты болды. Белбог белге байланған, әдетте ол ашық түсті және әдеттегі ерлердіңқара киімінен ерекшеленетін.
Ислам заңдары бойынша, діндар адамдарға үйден бас киімсіз шығуға тыйым салынды. Осылайша ерлер костюмінің тағы бір элементі — кулох бас киімі немесе дуппи тақиясы пайда болды. Ең көп таралған ерлер бас тақиясы – Ферғана алқабының Чуст бас тақиясы. Ол қатаң, бірақ сонымен бірге өте қызықты сәндік көрініске ие — қара фонда «калампир» бұрышының дәндері түрінде ою-өрнек ақ жіптермен кестеленген, ал жиегінде он алты өрнекті аркалар орналасқан. Қара, көк немесе қою жасыл түсті барқыт немесе мақта матадан жасалған бас киімдер Ташкентте танымал болды және солай болып қала береді. Бірақ Хорезмде бас киім ретінде олар қой терісінен жасалған қалпақшаларды артық көреді.
Өзбекстанда тұратын әйелдердің дәстүрлі киімі – куйлак көйлектері мен лозим шароварлары. Көйлектер ұзын, түзу, бірақ кейде төмен қарай кеңейетін. Жеңдері де ұзын, жұдырықты жабады. Кейінірек, ХІХ ғасырдың соңында көйлектер біршама жаңартылды – олардың кесілуінде кесілген кокетка, тік жаға және жеңдердегі манжеттер пайда болды. Жарқын жібек және әйгілі хан атластан жасалған көйлектер бүгінгі күнге дейін сақталды.Әйелдер киімінің ажырамас бөлігі қазіргі заманғы шароварлар болды және қазіргі уақытқа дейін сақталды. Бұл көйлектің астына киетін кең және тарылған шалбар. Кейде шаровардың төменгі жағы жияк таспамен қапталған. Сыртқы ұлттық киім, сондай-ақ ерлердікі сияқты халат-мурсак болды. Бұл халат туник түрінде ұзын, кейде мақта
жүніне салынған. Сондай-ақ, әйелдердің сыртқы киімі ретінде ерлерге ұқсас шапан киген. ХІХ ғасырда камзол немесе камзур әйелдер гардеробында пайда болды. Сонымен қатар, нимча көкірекшелері сәнге айналды. Өткен ғасырдың жиырмасыншы жылдарында паранжы жойылғаннан кейін өзбек әйелдері бас киім ретінде орамалды қолдана бастады. Кейде бас киім бір емес, екі орамалдан тұрады — біреуі диагональ бойынша бүктелген, Маңдайға таңғыш түрінде тағылған, ал екіншісі басында болады. Орамалдар кейде кестемен безендірілген.ХХ ғасырдың басында алтын жіппен немесе жібекпен кестеленген дуппи-бас киімдер кең таралды. Қандай әйел зергерлік бұйымдарды ұнатпайды? Дәстүр бойынша, өзбек әйелінің жасына қарамастан, ұлттық костюміне алтын және күміс зергерлік бұйымдар қосылды. Бұл табиғи тастармен сақиналар, білезіктер және күмбез түрінде ілулі сырғалар. Мойынға әшекейлер ретінде мәнеттерден алқа және маржаннан моншақтар қолданылады. Барлық әшекейлер нағыз өнер туындылары болды.
КҮРД ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Күрдтердің киімдері ерлердің немесе әйелдердің әлеуметтік жағдайына, олардың рулық және діни құрамы мен жасына байланысты.
Ерлердің киімдері ақ мақта матадан тігілген шалбар мен көйлектен тұрады. Көйлектің үстіне шолақ жейде, содан кейін жамбас пен кең жеңдері бар кафтан киіледі. Бай адамдар кафтанның үстіне түрлі-түсті баулармен безендірілген матадан жасалған күртеше киеді.
Ерлер костюмінің міндетті элементі ұзын (көбінесе шамамен 30 м) жүн немесе мақта белдеуі болып табылады, оны күрд белге бірнеше рет орайды. Қанжар, түтік және желе белге байланған. Ер адамдар әр түрлі пішіндегі киіз немесе киіз қалпақтарын киіп, жарқын жібек немесе жүннен жасалған шарфтарға оралған. Аяқтарына жүн шұлықтар мен былғары постолдар немесе етік киеді. Бай күрдтің мерекелік киімдері күнделікті киімнен әсемдігімен ерекшеленеді. Қалалық күрд халқы негізінен еуропалық типтегі киім киеді.
Әйелдер киімі әр түрлі түстерден тұрады —қызыл, жасыл, сары, көк, қара және т.б. Әйелдер киімі әр түрлі түсті хитц немесе атласты шаровардан тұрады (езидки тек ақ түсті шаровар киеді); жейделер; жүннен немесе барқыт шолақ жейде, алдыңғы жағында інжу түймелерімен қапталған; жемпірлер; көптеген юбкалар, олар хитц пен атластан немесе жібектен тігілген. Юбкалар мен жемпірдің орнына олар кейде жоғарыдан төменге дейін кең кесілген және белде жиналған көйлек киеді. Юбка немесе көйлектің үстіне алжапқыш киіледі. Сонымен қатар, қыздар белдерін ұзын жүн белбеуімен байлайды, ал әйелдер белбеуінің үстіне төменгі артқы жағына үшбұрышпен ілулі жүннен жасалған орамал киеді. Аяқтарында қара немесе жарқын ою-өрнекпен жүннен жасалған шұлықтар мен былғары аяқ киім киеді.
Әйелдердің бас киімі құрылымы мен безендірілуінде күрделі цилиндр тәрізді. Ол басынан (фанерадан, жұқа қаңылтырдан) жасалған және сыртқы, ішкі жағынан ашық түсті матамен қапталған. Монетаның алдыңғы жағында монетаның бірнеше қатарына тігіліп, үстіне түрлі-түсті жібек шарфтармен оралған. Егде жастағы әйелдер мен қарт әйелдер монеталарды тікпейді және бас киімді қатаң белгіленген тәртіппен орналастырылған ақ шарфтармен байлайды. Қыздар монеталармен қапталған және жібек шарфтарға оралған қызыл фез киеді.
Күрдтер көптеген зергерлік бұйымдарды киеді: маңдайға, құлаққа, мойынға, кеудеге, қолға, белге, аяққа. Зергерлік бұйымдардың міндетті элементі-монеталар, інжу түймелері, моншақтар, бисерлер. Күрд әйелдерінің көпшілігі жартылай бағалы немесе бағалы тасты розетка түрінде мұрын безендіруді киеді. Күрд әйел қас пен кірпікті, қынамен бояу көрінісі болып табылады.
Күрд әйелдерінің ұлттық киімі келесі элементтерден тұрады:
Джеркрас–күрдтердің талғампаз шапаны. Бұл блузка мен көйлек арасындағы крест;
Авалкрас–шалварлар, әйелдер шалбары. Шалварларды тек қыздар киеді, бұл олардың «әлеуметтік» бостандығының символы және жастар үшін белгі. Джеркрас пен авалкрас жылтыр өрнекті материядан тігілген;
Хелак-нейлонға ұқсайтын арнайы материалдан жасалған жейде;
Крас –бұл сырт киім, иыққа киілетін мөлдір қалпақ.
Әйелдердің сыртқы киімдері әдетте өте ашық және қанық түстермен тігіледі: қызыл, сары, көк, жасыл, шие, көгілдір, шабдалы, күлгін және т. б.
Күрд ерлердің ұлттық киімі келесі элементтерден тұрады:
Стархани–шалбарға байланған көйлек пен куртка арасындағы крест. Дәстүрлі күрд стархани, еуропалық дәстүрдің әсерінен пиджакқа жақын болды. Ол тығыз болды, оның иықтары, лапельдері мен қалталары болды;
Сервал–арқанмен бекітілген кең күрд шалбары;
Пштени–ұзындығы 3-4 метр, жеңіл матадан жасалған белдеу сағат тіліне қарсы бұралып тұрады;
Пелав–күрдтердің АҚ Ұлттық аяқ киімі.
Халма ең діндар күрдтердің басына киінеді. Ол келесі элементтерден тұрады:
Клав–басына киілетін бекіткіш қалпақ;
Аю–бұл шляпаға оралған орамал. Шарф–бұл ұзындығы шамамен бір жарым метрге жуық немесе онсыз бахрамы бар 4 шаршы.
Міне, халма киінеді: алдымен аюлар үшбұрышқа бүктеледі, содан кейін қалыңдығы он сантиметр болатын турникетке оралады. Клав басына тығыз киінеді. Аюлар екі қолмен алынады және бастың артқы жағына қойылады. Содан кейін оң жақ шеті клаваның түбінен тәжге дейін сағат тіліне қарсы бағытта айналады. Аюдың сол жақ ұшы бос қалады немесе жоғарыдан түзетіліп, халманы одан әрі бекітеді.
Ерлердің күрд ұлттық киімдері әдетте түссіз. Мереке үшін ол әдетте бежевый немесе құм түстерімен тігіледі, ресми қабылдаулар үшін әдетте қара немесе ақ киім тігіледі, күнделікті өмір үшін сұр немесе қоңыр түсті киім жақсы, жұмысшылар әдетте көк киім киеді. Пешмерга әдетте жасыл түсті киім киеді.
ӘЗІРБАЙЖАН ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Маталар-халық мәдениетінің элементтерінің бірі. Олардың ою-өрнектері мен түстерінің ерекшелігі иесінің ұлттық және әлеуметтік ерекшелігін көрсетеді.
Әйелдер киімі негізінен жібек пен барқыттан тігілген, ал ерлер киімі көп жағдайда матадан және үй кашемирінен тігілген. Әйелдердің де, ерлердің де төменгі киімдері кенеп пен мақта матадан тігілген, ауқатты отбасыларда көбінесе төменгі киімдер жібектен тігілген.Әйелдер костюмінің стилі иесінің отбасылық жағдайы мен жасын көрсетті. Қыздың костюмі үйленген әйелдің костюмінен айтарлықтай ерекшеленді. Жас әйелдер ең жарқын және талғампаз киінген.
Әйелдер костюмінің құрамына: жоғарғы көйлек, архалук, чепкен, леббаде, куюле, кюрду, эшмек және бахари кірді. Көйлек мойынға бір түймемен бекітілген. Жоғарғы әйелдер көйлегінің жеңдері негізінен ұзын, кең және түзу болды. Көйлектің төменгі бөлігі күміс немесе Алтын монеталармен қапталған.
Көйлектің үстіне денеге мықтап бекітілген чепкен (кафтан) киінді. Чепкеннің бүйірлерінде жеңдермен аяқталатын жеңдер болды. Шилі бірі велюр мен түрлі керемет маталар.
Архалук бүкіл Әзірбайжанда кең таралған киім түрлерінің бірі болып саналады. Ол да болды астарына және тығыз денеге жабысып тұрады. Кейбір архалуктар кең және түзу кесілген, ал бүйірлерінде кесектер болған. Архалук жеңдерін кесу де әртүрлі болды.
Леббаде (халаттар) төселген және төселген. Леббадтың жағасы ашық болды, ал бел бөлігінде өрілген. Леббадтың жеңдері қысқа болды. Леббаде
велюрден және түрлі жылтыр маталардан тігілген. Жағасы, жеңі мен етегі баумен көмкерілген.
Архалуктың немесе чепкеннің үстіне әйелдер алтын немесе алтын жалатылған күміс белбеу киген. Олармен қатар, күміс монеталар немесе күміс бляшкалары бар былғары белдіктер де кең таралған.
Әйелдер беті кестеленген аяқ киім және ұзын аяқтары бар етік киген. Әзірбайжан әйелдерінің дәстүрлі бас киімдері этникалық, жас және әлеуметтік айырмашылықтарды көрсетті. Ерекше ғажап әйелдер бейнесіне нәзіктік берген жібек орамалдар — келагаи, олар диадемамен және арыхчаналармен үйлесімділік тапты.Әзірбайжандар үйден шығып, кез — келген киім мен бас киімнің үстіне мақта-мата және жібек тегіс және басылған маталардан жасалған чадра-чаршабпен жабылған. Ол қарапайым атласты, талшықты, түрлі-түсті жібек болуы мүмкін . Ерлер шалбар жүн матадан тігілген. Олар атқа мінуге ыңғайлы болу үшін кең болды.
Қыста олар табиғи былғары мен жүннен жасалған пальто мен пальто киді.
Әзірбайжанда бас киімсіз жүру әдепсіз болып саналды. Ерлердің бас киімдерінің танымал түрлері әртүрлі кесілген былғарыдан тігілген әкелер болды. Жібек матадан тігілген және алтын кестелермен безендірілген аракчиндер өте кең таралған. Егде жастағы ер адамдар мен қарттар әкелерінің астына ақ халаттан жасалған «орамалдар» (жұмсақ қалпақшалар) киді. Өңделген былғарыдан тігілген ерлерге арналған аяқ киім әдетте өрнектелмеген.
Әзірбайжандардың киімдері біртіндеп өзгерді, жаңа формалар мен мотивтер пайда болды, бұған сәндік-қолданбалы өнердің жекелеген түрлерінің де, жалпы өнердің де дамуы ықпал етті. Тоқу, кесте тігу, Былғары және зергерлік бұйымдардың таралуы сәннің дамуына әсер етті. Костюмнің силуэті, оның сәндік шешімі жібек маталардың икемділігіне, атласты текстураларға, барқытқа, нақты анықталған сызықтар мен жұмсақ жамылғыларды құрады. Костюмнің сәндік шешімі материалдардың құрылымын салыстыруға негізделген. Шеберлер көркемдік мұра мен жаңа мүмкіндіктерді пайдаланды, ал шығармашылық көзқарас тарихи дәстүрдің дамуына ықпал етті.
Түрлі әшекейлер киімді толықтырып, оның ұлттық ерекшеліктерін байыта түсті. Зергерлер алтын мен күмістен, асыл тастардан зергерлік бұйымдар жасады. Әзірбайжан әйелдері зергерлік бұйымдарды өте жақсы көрді және оларды шебер қолданды. Әйелдер қолданған зергерлік бұйымдардың толық жиынтығы «имарет»деп аталды. Оған әртүрлі бас және кеуде әшекейлері, сақиналар, сырғалар, белдіктер, білезіктер кірді
Ерлер киімі жоғарғы көйлек, архалук, чухи және шаровар (шалбар) болды. Ер адамның жоғарғы көйлегі түймемен немесе ілмекпен бекітілген. Ерлердің көйлегі негізінен атлас пен атластан тігілген. Архалук денеге тығыз орналасқан. Оның етегі жиектермен безендірілген, жеңдері түзу, біртіндеп шынтақ бөлігінде. Архалуктар бір немесе екі қалтамен тігілді, олар мойынға бекітілді. Архалуктарды тігу үшін кашемир, атлас, атлас қолданылды. Архалуктың үстіне жас жігіттер белбеу немесе белбеу, ал ересектер немесе егде жастағы ер адамдар кушак киген.
Чуха-әзірбайжандардағы ерлердің сыртқы киімінің түрі. Тік ұзын жеңдердің бүкіл бөлігінде түймелер немесе ілмектер тігілді. Кеуде чухи красовались жапсырма әшекей үшін.
ҚЫРҒЫЗ ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Дәстүрлі қырғыз костюміне көшпенділердің киіміне тән өзіндік ерекшеліктер тән — бұл материалдардың ыңғайлылығы, көпфункционалдылығы және табиғилығы. Қырғыз әйелдерінің гардеробы, сондай-ақ ерлер гардеробы ішкі және сыртқы киімдерден тұрады. Іш киімдерге «кейнек» көйлегі мен гарем кіреді. Жейдемен жиынтықта ерлердің шалбары иленген былғарыдан немесе күдері — «жаргакшым», «қандағай», «чалбар»болуы мүмкін. Әйелдердің көйлектерінің кеудесінде әрдайым кесте бар немесе түрлі — түсті жіптермен тігілген «онур», «Жак» төсбелгісі бар. Оның үстіне ұлттық ою-өрнектермен кестеленген «чепкен», «чапан», «кементай» (ақ киізден жасалған), «кемсел», «мақтама» (қысқа жеңді) және т. б. деп аталатын киізден, барқыттан, велюрден, вельветтен, парчадан, былғарыдан және Күдері тігілген халат киіледі.
Суық мезгілде қырғыздар да, ерлер де, әйелдер де қой, түлкі, қасқыр, жолбарыс терісінен жасалған және «итик», «тон»деген терілері бар қара матамен жабылған тондар мен қой терілерін киді. Әйелдер киімінің ерекше элементтері — бұл «белдемчи» юбкасы, оны жастағы әйелдер киген және «элечек» — үйленген әйелдердің басына оралған 20-30 метр ақ матадан тұратын мойын мен шашты жабатын мақта шалбар. «Элечек» бас киімі әдетте барқыт маталармен және құстардың қауырсындарымен безендірілген, оларға күміс, інжу, маржан және басқа да бағалы тастардан түрлі әшекейлер тігілген. Турбан сонымен қатар практикалық қолдануға ие болды: егер жүкті әйел қандай да бір себептермен үйден алыс болса, онда ол шалбарды шешіп, жаңа туған нәрестенің ақ матасына орап алуы мүмкін; егер адам көшіп-қону кезінде немесе үйден алыс жерде қайтыс болса, шалбар таратылып, қайтыс болған адамды жерлеу үшін ақ матаны қабық ретінде қолданған.
Қырғыздардың ең танымал бас киімі — «қалпақ» киізден жасалған қалпақ. Бұл бүйірлерде («Бакай-қалпақ»), алдыңғы жағында немесе тұтас лапельдермен кесілген, олар өрнектермен, барқыт кірістірулермен және табельдермен безендірілген. Джигиттің жасына, әлеуметтік жағдайына және лауазымына байланысты «қалпақ»лапельдерінің түсі ерекшеленді. Сонымен қатар, «топу» жеңіл киізден жасалған қалпақ, сондай — ақ бұлғар, мартен, түлкі,барс, күзен, суыр — «тебетей»терісінен жасалған Үлбір қалпақ сияқты бас киімдердің түрлері бар. Қыздарда бұл бас киімдер құстардың қауырсындарынан (атап айтқанда, үкі (қырғыз. үкү) және тырналар (қырғыз. каркыра)). Белбеу Қырғыз ұлттық киімінің маңызды атрибуты болып табылады, ол мықты тері негізінде жасалады және алтын, күміс, мыс, болат пластиналармен жабылады және көбінесе «кемер», «кур»асыл тастармен безендіріледі. Дәстүр бойынша, егер адам өзінің кінәсін мойындайтын адамды қатты ренжітсе, онда ол мойнына белбеуін іліп, кешірім сұрауы керек. Осыдан кейін адам өзінің құқық бұзушысын кешіруі керек еді.
Қырғыздар аяқтарына жеңіл табаны бар жұмсақ былғары етік — «ичиги» немесе «мааси» киді. Ерлер аяқ киімінің ежелгі түрі бұзылмаған теріден жасалған «шоқы» және «шарық» жартылай етік, «пайчек» болды. Алайда, соңғы он жылдықта дәстүрлі қырғыз костюмінің орнына еуропалық үрдістер келеді, жас және орта жастағы адамдар жалпы әлемдік сән бойынша киінеді, бірақ сонымен бірге Қырғыз өрнектері мен ою-өрнектері Қырғызстанда және одан тыс жерлерде бұрынғыдан да өзекті.
ТАТАР ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ерлер мен әйелдерге арналған киім кең табанды шалбардан және көйлектен тұрды (әйелдер үшін оған кестеленген кеуде қосылды), оған жеңсіз камзол кигізілді. Казактар сыртқы киім ретінде қызмет етті, ал қыста — көрпе бешмет немесе тон. Ерлердің бас киімі — бас сүйек, ал оның үстінде жартылай шар тәрізді бас киімі немесе киіз бас киім; әйелдерде кестеленген барқыт шляпа (калфак) және шарф бар. Дәстүрлі аяқ киімдер — бұл жұмсақ табаны бар былғары ішік, үйдің сыртында олар былғары галошылар киген. Әйелдер костюмі металл зергерлік бұйымдардың көптігімен ерекшеленеді.
Жағасында тігінен ойығы бар жейделер ерлердің күнделікті киім болып табылады. Жейделердің етегі ұзын, қарттар мен балалардың жейдесінің ұзындығы тізеге дейін жететін болған. Жейделер ашық түсті: ақшыл-қызғылт, сұрғылт маталардан тіккен. Ерлердің шалбарлары кең адым жасауға арнап жасалған. Шалбарлар қарт ер адамдар үшін ерекше кең түрде жасалады. Шалбардың жоғарғы бөлігі қысқа және тоқыма бау орнатылған. Жейденің сыртынан камзол киген, олардың астары бар және қара түсті материалдан тігіледі. Камзол белді толығымен қамтып, төмен жағы кең болып келеді. Түрлі бір түсті маталардан ерлердің ұзын сыртқы киімі жилэн (джилян) тігілген. Ол камзол немес казакиннің сыртынан киіледі. Қара түсті майда матадан тігілген джилян чикмэн (чикмень) деп аталады. Чикменді қалың матадан қайырма жаға салып тігеді. Джилян мен чикмень түркілердің кең тараған киім түрі – шапанның татарлық нұсқасы болып табылады. Мақтадан жасалған ұзын казакин –бишмэтті қысқы тонға көшер алдында киетін болған. Бишметті тігуге сонымен қатар аң терісін қой, түлік терілерін пайдаланған. Бұл киімдердің барлық түрлері белбеумен белденген. Белбеулер ұзындығы бес метрге дейін жететін түрлі түсті матадан тұрады, ұштары шашақпен безендендірілген.
Татар әйелдерінің кең тараған киім – етек жағы ұзын көйлек. Көйлек шашақтармен, шілтермен, кестелермен өрнектеліп тігіледі. Көйлектің сыртынан камзол киген. Әйелдердің камзолы ерлердікінен түрлі кестелермен ерекшеленеді. Әйелдердің камзолының жағасына, өңірлеріне, етегіне әдетте ұзын түрлі түсті мата, позументпен, аң терісі тігіледі. Әйелдердің камзолы жеңсіз болады. Әйелдер сонымен қатар тондар, бишметтер, джилян киеді, олар ерлердікінен сәнділігімен ерекшеленеді.
Ерлердің бас киімі тақия болып табылады. Тақиялар барқыттан, ши барқыт, парча, жібек және т.б. маталардан тігіліп, әшекейленеді, әсіресе балалардың тақиясы. Тақияның сыртынан киізден жасалған жазғы шляпа, аң терісінен салынған жұрыны бар құлақшын, мұнара түрінде жасалған қысқа бас киім және т.б бас киімдер киіледі. Әйелдердің күнделікті бас киімі орамала болған. Қажеттілігіне қарай ормаладың сыртынан шәлі жамылған. Бұрын татар әйелдері тастар деп аталатын байлам тәрізді түрлі кестемен, нақыштар салынған жамылғы орамалды бас киім ретінде әйелдердің ерекше бас киімі калфак болып табылады. Ол конус тәрізді жабық басына шашақ бекітілген ұзын тік шұлық түрінде болуы мүмкін. Байламның сыртынан түрлі бөріктер киген. Бөріктің төбесі кестелермен, шілтерлі металл элменттерімен безендендіріледі, бөріктің сыртынан шәлі жамылады. Кең таралған аяқ киім түрі табаны жұмсақ шұлық ұқсайтын ичиги (читек) болып табылады. Ерлердің ичигиі қонышы тізеге жетеді, түрлі түсті қайырмасы болады, оларды юфти немесе сафьяннан тігеді. Татарлардың дәстүрлі аяқ киім түріне туфли, етік, қысқа қоныш етік, сандал, пима және т.б атауға болады.
БАШҚҰРТ ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Башқұрт халқының ұлттық киімі әр алуан және бай. Ер адамның костюмы — қайырма жағалы ұзын кең пішілген жейде, оның сыртынан тар жеңді көйлек пен балағы кең, қалын матадан тігілген шалбардан тұрған. Мерекелік жейде мен белдіктерді кесте өрнектермен әшекейлендірген. Көшеге шыққанда қоңыр матадан тігелген халат киетін. Салтанатты немесе рәсми жағыдайда жібек пен барқыт халаттарды, бешметтерді таққан. Қысқы сырт киім ретінде қой терісінен жасалған тондар, қысқа тондар, шұға халаттар мен чекмендер қызмет етті. Ерлердің дәстүрлі бас киімі қойдың және аң терілерінен, киіз бен сатып алынған маталардан тігілген. Кәмшат, бұлғын, құндыз және түлкінің терілерімен қапталған бөріктер өте бағалы болды. Пима мен ұзын шұға қонышты жұмсақ былғары етіктерді киетін.
Башқұрт әйелдерінің киімдері сәнді, әр түрлі болды. Әйелдер ішкі жейде мен кең шароварлар киетін. Тұрмыстағы әйелдер жейдесінің ішінен кеуде тартқыш байлаған. Жейденің сыртынан жеңсіз киім мен халат киген, оларды зер, қаптырма және тиындармен айналдыра тіккен. Ескі еляндар мен чекмендер түрлі түсті өрнектермен, шұға, зер, маржан тас, сердолик, тиын және асыл тастармен безендірілген.
Адамның бас киімі — оның жасын, отбасылық, мүлікті-әлеуметтік жағыдайын көрсеткен. Әйелдердің, әсіресе мерекелік бас киімдері жарқын, сәнді, маржан тасты, тиын және күміс қаптырмалармен әшекейленген. Жас қалындықтар – ұзын кездемелі орамалды (кушьяулык) кестелеп, ал иек тоқымалы бауды – тиын мен інжу тастармен безендіріп жамылған. Әсіресе солтүстік аудандарда мұсылманша байланған орамалмен қатар кішкентай бөріктер киген. Әйелдердің киетін – ұзын қонышты етіктері, жұмсақ былғары туфли, шабата аяқкиімдері болған.
Зергерлік бұйымдары: жүзіктер, сырғалар, білезіктер мен көркем алқалар – құю, соғу, өрнек салу, оймалау, жапсырма, нәзік зерлеу және металға сердолик пен жасыл тас ендіру сияқты әдістерде орындалған.
КӘРІС ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ұлттық киімдері көбінесе ақ матадан тігіледі. Ерлер кең балақты шалбар, күртеше, халат; әйелдер ұзын белдемше, қысқа кофта киеді.
Шаруаның аяқ киімі — жаңбырлы ауа райында арқаннан немесе сабаннан тоқылған сандалдар, ойық ағаш аяқ киім киеді. Олар үйлерінде аяқ киімсіз жүреді.
Корей ұлттық киімі дөңгелектелген және сызықтардың қарапайымдылығымен ерекшеленеді. Пиджактың жеңдері қанат тәрізді кең және ұзын, ал кеудеден өрілген белдемше еденге жетеді. Пиджактың мойын сызығы, манжеттер мен белдемшенің етегі жиі гүл немесе геометриялық өрнек түрінде кестемен безендірілген. Ерекше пропорциялар, кесілген сызықтар және әртүрлі түс схемалары Ханбок костюміне ерекше талғампаздық пен әсемдік береді.
Ханбок әдемі ғана емес, ол әдетте табиғи матадан жасалғандықтан, оны жыл бойы киюге болады. Мысалы, рами талшықтарынан немесе қарасорадан жасалған маталар ауаның жақсы өтуіне мүмкіндік береді және жазда мұндай киімдер дененің көп бөлігін жауып тұрса да, ыстық болмайды. Ханбоктың қысқы нұсқасы жылуды жақсы сақтайтын маталардан жасалған. Ханбоктың түсі дәстүрлі түрде терең символдық мағынаға ие. Бұрын Кореяда билеуші топ ашық түсті киінсе, ауыл тұрғындары ақ киім киетін. Тұрмысқа шықпаған әйелді қызыл мен сары ұштасатын киімінен тануға болатын. Үйленгеннен кейін ханбоктың түсі күйеуінің қоғамдағы орнын көрсетеді. Қазіргі кезде некеге отырғанда қалыңдықтың анасы қызғылт түсті, ал күйеу жігіттің анасы көк түсті киім киеді. Сондықтан Кореядағы тойларда кімнің кім екенін түсіну оңай. 1970 жылдары ханбок сәннен шығып, оның орнын кәрістер батыстық үлгідегі киімдер кие бастады.
НЕМІС ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Қазақстан немістерінің басым бөлігі-Поволжье немістері. Тарихи дереккөздер киімді келесідей сипаттайды: «XIX ғасырдың соңында
Ерлер киімі матадан, кенептен, мелтоннан, кисейден, казинетадан, молескиннен, трикодан және басқа әйелдерден – бумазеядан, камлоттан, кашемирден, сарпинкадан, чинктен, нанкиден, фланельден, кенептерден, және т.б. тігілген. Барлық респонденттер біз қарастырып отырған кезеңде Еділ немістері, әдетте, жергілікті ауыл саудагерлерінің дүкендерінен немесе Саратов, Покровская слобода және Баронск (Екатериненштадт) қалаларында сатып алынған маталардан киім тіккенін көрсетеді. Кейбір заттар үйде жасалды. Мысалы, кейде үйде жасалған кенеп көйлек, шалбар және басқа шаруа киімдерін тігу үшін қолданылған. Сондай – ақ, байканың ерекше түрі болды- ерлер мен әйелдердің жоғарғы жағына жылы киімдер жасау үшін пайдаланылатын қара көк түсті үй матасы.
Ерлер киімі кенеп көйлек және бірдей кальсон, пальто немесе куртка, көкірекше, шалбар, байка пальто, бекешка, иленген пальто немесе өрескел сұр матадан жасалған кафтаннан тұрды.Ер адамдар жазда басына матадан немесе сабаннан, сирек киізден жасалған шляпалар, ал қыста – қозы жүнінен немесе тоқылған шляпалар (шебер қолдан жасалған қозы жүнінен) киген. Осы туралы біз Шендорф колониясындағы киімнің сипаттамасында келтірілген егжей-тегжейлі ақпаратты табамыз: «Бас киімдер сатып алынады және киіледі, бірақ көбінесе бұйра жүнге ұқсас материалдан жасалған, сирек кездесетін заттарға тоқылған, бұйра жүнге оралған».
Әйелдер киімі көйлек, іш киім, юбка, блузка, жемпір, алжапқыш, тон, мақтадан киім (тар жеңді,ұзын, тон сияқты кофта) және т.б.
Ерлерге арналған аяқ киім: етік және пима, әйелдерге арналған аяқ киім- етік, пима және башмак. Арты жоқ туфли сияқты да үй аяқ киімі болған. Мұндай аяқ киімді жасау процесін 2-ші Тонкошуров мектебінің мұғалімі Ефим Востоков былай сипаттайды: «Табаны ағаштан жасалған және қалың; теріні жоғарыдан сым арқылы бекітіп, табанға сым жақшалармен бекітіледі. Бұл аяқ киімді ерлер де, әйелдер де, балалар да пайдаланады».
ҰЙҒЫР ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Материалдар киім-кешек дайындауға қызмет етеді, көбінесе, мақта- маталар. Мерекелік киім жасау үшін жібек, барқыт, мата қолданылады. Лобнор тұрғындары кендір киімдерін, қыста үйрек терісімен қапталған халаттар киді. Таглыктар өз өндірісінің жүн маталарын пайдаланды.
Ерлерде төменгі киім ұзын, кең жеңдер мен шалбар (иштан немесе тамбал) бар ұзын жейде болып табылады, өте кең, белдікке жиналған.
Турфандықтар көйлектің астында әлі күнге дейін беліне дейін келетін қысқа көйлек киеді – (қалта хантай). Үстіңгі көйлек әр түрлі түсті шапандар мен мақта-мата (чамча) үстіне тоқылған қысқа күртешеден тұрады. Шапан астармен тігіліп, қара түсті мақта матамен немесе жолақпен жабылған. Тамағында және кеудесінде қысқыштар бар; Түймелер кейде жартысына бүктелген шілтерге тігіліп, бүйірдің бүкіл еніне тігіледі. Екінші жағынан, сол шілтер циклмен аяқталады.
Қыста олар қозылардың тондарын, астары қапталған шалбар, терімен қапталған кең былғары шалбар киген, атқа мінгенде халат пен тонның етегі алынып тасталынады. Жейде, халат және күртеше бүктелген шарфтан жасалған белбеумен байланған. Кейде сол жақтағы белдіктен қынаптағы пышақ, орамал, түтік және темекі дорбасы ілулі болатын. Олар былғары чувяки, жұмсақ былғары немесе жасыл немесе қызыл түсті марокко ичиги (майса) киген; көшеге шыққанда галош (кипиш) киеді. Көбіне өкшесі бар былғары етік киетін, әдетте өте биік, ал алдыңғы жағы тізесін жауып тұрады. Кілемшеден тігілген шұлықтарды етікке салып, ал суық мезгілде жүн шұлықтар (пайпақ) киетін.
Олар бастарына тақия киген (допа немесе бориук). Бұрыңғы тігілген тақия дөңгелек немесе конус тәрізді кең цилиндр тәрізді бөліктен тұрды; оның жиектері басқа заттан тігілген. Негізі кішігірім төртбұрышты тақия жиі қолданылады. Жылы бас киім (манжета) терінің астарында және үлбірмен жасалады.
Ұлттық әйелдер костюмі – тіке, туник тәрізді, жеңі үшін тіке білікшелермен, мойнында тұрған мойынтірекпен тігілген ұзын көйлек. Жеңдері кең, ұзын, кейде манжеттермен жасалған. Көйлектің үстінен әйелдер жеңі жоқ күртеше киген, оның бүйірлері, жағалары мен түбі өрілген. Әйелдердің гарем шалбары, төменгі жағында кең және тобыққа дейін жетеді, кейде кестелермен немесе төменде түрлі-түсті лентамен безендірілген. Көйлектің алдыңғы жабылуы бар.
Бұрын қыздар әрқашан иықтарына кесілген көйлек киетін:жағалары мен жақтары түрлі- түсті өрнекпен қапталған және түймелермен бекітілген немесе таспамен байланған. Балалары бар үйленген әйелдердің көйлегі кеудеге көлденең ленталармен безендірілген Хотан мен Курлала). Сыртқы киімі ер адамдардікінен тек ашық түстердің (қызыл, жасыл,сары) басымдылығымен және белдіктің болмауымен ерекшеленеді. Қысқа, тоқылған жемпірден басқа ( чамча), олар маньчжуриялық кесілген жемпір мен жеңсіз жемпірлер киеді, олар жағаның мойын сызығымен және кең оң жақ қуысымен ерекшеленеді. Әйелдердің қысқы сырт киімдері ер адамдардан ерекшеленбейді;кедей адамдарда көбінесе ьір тон күйеуіне де , әйеліне де қызмет етеді. Балаларға көйлек, шалбар және шұлықтар түрінде біріктірілген комбинезон тігілетін.
Шашты әйелдер өрімге өретін. Бұрын қыздар маңдайына айрық жасап,бес өрім жасайтын, ал екі өрімді бала туғаннан кейін ғана (Тур-фанда тіпті 3 бала) немесе арнайы шаш қию рәсімінен кейін қиюға құқылы болатын. Қылшықтары бар қара жібек шілтер өнімдердің ұштарына тоқылған. Кейде олар қара жібек шілтер мен күміс зергерлік әшекейлері бар арнайы безендірілуімен аяқталады. Басына ерлеге ұқсас, бірақ кесте,бисер, моншақтармен безендірілген тақия таққан. Суық ауа- райында , әдетте, ерлердің тақияларына қарағанда кеңірек жүннен жасалған тақия тағады. Тақияның астынан төсеніштерден жасалған ақ жамылға түседі. Тақияның алдынан кішігірім , көбінесе жиектермен кестеленген ақ орамал түсіп тұрады. Бай әйелдер аң терісінен жасалған бас киімдер киетін, кейде бас киімдерін суыр терісінен, оңтүстік оазистерде тақиялар қозының терісінен тігілген. Лобнорлық әйелдер тақияның үстіне ақ жамылғы киіп,оны иектің астына орамал сияқты байлайтын немесе орамал түрінде бір жамылғы ғана киеді. Бұрын (19 ғ.) аққулар мен үйрек терілерінен қауырсындарын сыртқа қаратып киетін.
Зергерлік бұйымдардан ұйғыр әйелдерінде сақиналар жиі кездеседі, әдетте бағалы немесе жартылай бағалы тастар,сырғалар, білезіктер бар. Сырғалар күміс сымнан сақина түрінде жасалған , доғаның төменгі жағында әдемі филигранттық жұмыс бар. Олар сондай-ақ шыны және маржан моншақтарын киеді. Сондай-ақ, алтын немесе күмістен жасалған немесе маржаннан ,асыл тастардан жасалған түймелер киімнің әшекейі болып табылады. Кеңінен таралған безендіру кестелеу, мысалы жағасы канттан және көйлектер тақияның жиегі; тігілген оюлы жолақ арқылы әйелдердің шалбарларын қайтаратын. Енді күнделікті көйлектерінде кесте түрлі түсті хитц жолақтарымен ауыстырылады.
УКРАИН ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Барлық уақытта ұлттық киім елдің нышаны болып, халықтың мәдениетін, дәстүрлері мен ерекшеліктерін көрсетті. Өндіріс үшін кестемен немесе басқа сәндік элементтермен безендірілген қарапайым, бірақ тығыз маталар пайдаланылды. Бай мәдениеттің және тарихтың бір мысалы — украин ұлттық костюмі. Киім жарқын, қазіргі кезде де винтаждық мотивтер заманауи дизайн жасау үшін қолданылады. Дәстүрлі украиналық киім өзінің әмбебаптылығымен және күрделілігімен ерекшеленетінін атап өткен жөн. Декорацияда қолданылған кесте мен декор элементтері елдің және халықтың мықты әрі бай рухын көрсетеді. Киімге қарап, дизайн жарқын палитраларды қолданғанын байқайсыз. Мұндай бөлшектерге әртүрлі мәдениеттер мен оқиғалар әсер етеді. Әрбір түс белгілі бір сезімнің немесе сәттің белгісі. Тарихи тұрғыдан украин жерінің аймақтарында әртүрлі костюмдер дамыды, олар бір-бірінен тек кесілгенімен ғана емес, сонымен қатар сәндік кірістірулерімен де ерекшеленуі мүмкін. Осы арқылы халық этникалық реңктерін, айырмашылықтары мен сипаттамаларын көрсетуге тырысады. Бұл ерекшелік Қазақстан украиндары арасында сақталды.
Ұлттық украин костюмдерінің ерекшеліктеріне мыналар жатады: формалардың қарапайымдылығы; декордың байлығы мен алуан түрлілігі; қанық түс; силуэт үндестігі.
Қарапайым және жай элементтердің көмегімен халық шеберлері осындай практикалық киімге ұмытылмас сұлулық қосуға тырысты. Ұзақ уақыт бойы көптеген адамдар украин халқының рухын жеткізе алатын ұлттық костюм жасауда жұмыс істеді.
Киімдердің ерекшелігі — ол орыс және беларусь мәдениетінің ноталарын біріктіреді. Костюмдерді тігу кезінде ұқсас материалдар ғана емес, декоративті бөлшектер де қолданылған. Қысқы украин костюмдеріне ерекше назар аудару керек, олар практикалық және талғампаз сыртқы киіммен толықтырылған. Бұл тікелей арқа, сына тәрізді кесілген модельдер, белдеуі кесілген нұсқалар болуы мүмкін.
Украин костюмінің дизайнында қолданылатын әр түс — бұл белгілі бір белгі. Қара әрдайым жер медбикесін белгілеген, бұл осы халықтың мәдениетінде ерекше мәнге ие.
Қызыл — қуаныштың, махаббат пен құмарлықтың белгісі. Бұл украиналық киімдердің дизайнында басым.
Ақ түс қан тамырларын жасау үшін қолданылады. Бұл түс әрқашан қасиеттілік пен тазалықты білдірді. Украин мәдениетінде ақ түс ерекше маңызға ие болды, өйткені жеңіл күміс тіпті неке жүзіктерін жасау үшін қолданылған.
Көбіне көк түс киімдерді безендіруде қолданылады. Бұл көлеңке бостандық пен тазарудың символы екені белгілі. Көк әрдайым жан тыныштығын еске салады.
Жасыл түс көктемді бейнелейді. Көлеңке жастық, сергектік және жылы күн сәулесінде пісетін өсімдіктермен сипатталады.
Сары түске ерекше назар аудару керек. Бұл жұлдыздар мен айдың символы, бірақ украиналықтар арасында көбінесе бұл көлеңке бөлінумен сипатталады.
Негізінен украин ұлттық костюмін жасау үшін әрдайым табиғи материалдар қолданылған.
Зығыр матаға артықшылық берілді, өйткені ол жеңіл және әр түрлі үлгілерде қолдануға болады. Мақта мен жүн өз позицияларынан кем түспеді, бұл жайлылық пен практикалықты қамтамасыз етті. Батисте — тағы бір танымал нұсқа. Бұл материалдардың барлығы бүгінгі күнге дейін қолданылып келе жатқанын атап өткен жөн.
Әр аймақтың жеке кескіні бар. Негізінен әйелдер киімдері түзу, лаконикалық силуэт түрінде ұсынылған. Көйлектер әрдайым үш түрге бөлінді: кірістірілген, қамыттағы және туника тәрізді (ең кең таралған нұсқа). Понева, дененің артқы жағын жауып тұратын және белге бекітілген киім әйелдер киімінің негізгі элементі болды.
Бұл модельдің сорттары — бұл үлкен тормен безендірілген киім.
Сәндік элементтер жасау үшін әр түрлі кестелер қолданылған. Ол негізінен жағаны жиектеу үшін қолданылған. Кесте әрқашан қолмен жасалған, бұл оның басты құндылығы.
Бас киімдер ерлер костюміне басты қосымша болды. Олар әр түрлі формада ұсынылған. Бұл цилиндрлер немесе конустар болуы мүмкін. Жартылай шеңберлі шляпалар — бірдей кең таралған нұсқа. Қыздарға келетін болсақ, олар өздерінің киімдерін табиғи немесе жасанды гүл шоқтарымен толықтырғанды ұнататын.
Сорттары
Ерлер мен әйелдерге арналған киімдер тек түсімен ғана емес, сәндік элементтерді қолданумен де ерекшеленеді. Балалардың костюмдеріне ерекше назар аудару керек, олар жарқын және бай бояғыштармен ерекшеленеді.
Әйел киімі
Әйелдер костюмінің негізінде кошул деп аталатын көйлек қолданылған. Ол ерлер нұсқаларына қарағанда сәл ұзын және екі бөліктен тұрады. Мереке күндері әйелдер қолмен кестемен безендірілген «додилня» деп аталатын арнайы көйлек киді. Жарқын және талғампаз белбеулер белбеу рөлін атқарды. Төменгі бөлік дерга (жұмыс нұсқасы), қосалқы доңғалақ немесе блок болуы мүмкін.
Әйелдер костюмінде кестеленген көйлек ерекше орын алды.
Ерлер киімі
Ерлерге арналған киімдер әрқашан ыңғайлылығымен және практикалық жағынан ерекшеленіп, кез-келген күнделікті жұмысты еркін жүргізуге мүмкіндік берді. Костюм қарапайым көйлекке негізделді, оны үй матасы арқылы тігеді. Бұрылатын жағасы киімнің ерекшеліктерінің бірі болды. Көйлек көзілдірікпен бекітілген шалбардың (шалбардың) астына киілді.
ШЕШЕН ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ерлердің сыртқы киімдері черкес болды, негізінен домоткан шұғасынан, көбінесе сұр немесе қара түсті; оның астына әдетте черкес сияқты қара түсті бешмет киілді. Жазда көптеген адамдар ақ матадан жасалған бешметті киді. Матадан төмен қарай тартып тұратын шилі шалбар тіккен. Қолайсыз ауа-райында шешен әйелдерінің шебер өнерімен дайындалған бурка мен башлык киетін болған.Аяқ киім негізінен шикі былғарыдан жасалған. Алайда, байлар чувяктарды, сондай-ақ қара сафяннан жасалған аяқшаларды артық көрді; кейде осындай чувяктарға буйвол терісінен жасалған табандар тігілді. Көбісі жұмсақ кавказдық етіктерді алатын болған.
Шешенстанның негізгі бас киімі қой терісінен жасалған, ал байлар үшін Бұхара қойының терісінен жасалған конус тәрізді папаха болды. Жазда олар киізден жасалған бөрікті де киді. Ерлер костюмінің безендірілуі ақ немесе қара сүйек газтриі, сондай-ақ көбіне жергілікті өндірушімен жасалған күміс бляшкалары бар белбеу және қанжар болды.
Әйелдер тізелеріне жететін қызыл немесе көк түсті ұзын жейде, білекке байланған кең шалбар киді. Жейденің үстіне ұзын және кең жеңдерімен ұзын көйлектер киілді. Қыздар және жас әйелдер мата белбеумен жиналған көйлектерді киді. Егде жастағы әйелдердің көйлектері қатпарсыз кең болды; олар белбеу киген жоқ.
Үйлену көйлектері –белде және алдыңғы жағында қатты кесілген габли қыздар мен жас әйелдерге арналған мерекелік киім де болған. Қолдың астына ілінген көйлектің ұзын жеңдері де шынтақтан кесілген. Жібектен тігілген үйлену көйлектері — ақ немесе ашық түстер. Кубачин өндірісінің дөңгелек күміс түймелері екі жағынан кеудеге тігілді. Көйлек кәдімгі кавказдық типтегі күміс белбеумен байланатын болған.
Қыста олар бешметті мақта жүнімен, күмістен және көбінесе қарапайым металдан жасалған бекітпелермен киді. Бешметтің жеңдері шынтақтан төмен кесіліп, күміс немесе қарапайым жіптен жасалған түймелермен бекітілді. Кейде бешметті жазда да киетін болған.
Шешен әйелдері бастарына жүн немесе жібек шәлітаққан; егде жастағы әйелдер шәлінің астына таңғышты (чохта) киіп, басына мықтап жабыстыра байлап, артына өрімдері салынған қапшық түрінде түсіріп қойған.
Кәдімгі аяқ киімдері чувяк болды. Бай отбасылардан шыққан әйелдер қалалық және жергілікті өндірістің башмақтарын,сондай-ақ галоштарын киген. Жалпы, бай отбасыларда әйелдің киімдері сән-салтанат пен талғампаздықпен ерекшеленді. Ол қымбат маталардан жасалған, алтын және күміс оқалармен қапталған. Сүйікті зергерлік әшекей бұйымдары күміс белбеу, сырғалар, білезіктер болды.
ИНГУШ ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Әр халықтың материалдық мәдениетінің ең жарқын және мәнерлі тақырыбыкиім болып табылады. Ингуштарда ол әр түрлі болды. Киім мен маталарға деген қажеттілік жергілікті шикізат базасы есебінен қанағаттандырылды, сонымен бірге импортталған маталар да қолданылды. Әр отбасында тігуді білді, мұнымен әйелдер айналысты. Ерлердің киімдері ресми және қарапайым, жергілікті жағдайларға жақсы бейімделген, сонымен бірге олардың моральдық және эстетикалық қажеттіліктеріне жауап беретін қарапайымдылығымен жәнеталғампаздығымен ерекшеленді. Ерлер костюмінің негізгі элементтері көйлек, шалбар, бешмет, шеркес, бас киім, аяқ киім және қару болды. Бешмет күнделікті киім болды, шеркесті қонаққа, кешке, мешітке, ауылдық жиындарға барған кезде киінді. Шеркестің екі жағына газырницалар тігілді. Сыртқы киімнен әлі күнге дейін бурка мен қой терісі болды. Бас киім ретінде ингуштар қыста қалпақ(элтар-кий), жазда шляпа(мангал-кий) киген.ХХ ғасырдың басындафуражкалар кейінірек қалпақ кие бастады. Аяқ киім әр түрлі — шикі теріден жасалған тырнақшалар, чувяктар болды. Кейінірек етік (иккаш) және калоштар пайда болды. Әйелдердің күнделікті киімдері көйлек (коч) және оның астына шалбар (шарбал) киген. Әйелдердің мерекелік костюмі жібек, барқыт және парчадан тігілген чукхи болды. Чуканың атрибуттары алтын және күміс тігісі бар кесілген конус түріндегі қалпақшалар, сондай-ақ ою, қара, астық, алтын, жартылай бағалы тастармен безендірілген қола және күміс пластиналардан жасалған арнайы белдіктер мен белдемшелер болды. Әйелдердің бас киімдері әртүрлі — бұл шарфтар, орамалдар, сондай-ақ мүйізді пішінді арнайы бас киім — курхарс болды.Ингуштардың аяқ киімдері жұмсақ сафьян етіктерінен, артқы жағы жоқ саңырау аяқ киімдерден тұрды. Аяқ киім шикі былғарыдан және сафяннан тігілген, бұл ингуштардың былғары қолөнерінің таралуын растады. Былғарыдан аяқ киімнен басқа кисеттер, белдіктер, қаптар, ер-тоқымдар, әбзелдер және т.б. жасалған. Үйде тігілген маталардың ішінде бірінші орынды шұға мата алды, бұл қой шаруашылығының дамуымен байланысты болды.
ГРЕК ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ежелгі Греция әлемге көптеген мифтерді, әдеби және сәулет туындыларын ғана емес, сонымен қатар киімдегі ерекше грек стилін де берді. Ежелгі Грецияда сыртқы сұлулық табынушылыққа айналды, сондықтан олар оны барлық қол жетімді тәсілдермен атап өтуге тырысты. Бұл сыртқы келбетке деген көзқарас бай тарихы бар осы ыстық елдің ұлттық костюмдерінде көрініс тапты. Бастапқыда грек ұлттық киімдері өте қарапайым, бірақ сонымен бірге талғампаз болды. Ежелгі уақытта киім Функционалды және ыңғайлы болған. Тіпті грек құдайы мен Құдайдың сипаттамалары мен гравюраларындағы костюмі де сән-салтанатпен ерекшеленбейді-аз ғана әшекейлері бар қарапайым ақ шапан. Сол күндері дәстүрлі әйелдер киімі талғампаз туника, ал жауынгердің киімі қысқа ыңғайлы юбка болды. Қала тұрғындары Хитон киді – белбеуі бар кең көйлекке ұқсайтын еркін кесілген киім. Мұның бәрі сандалдармен толықтырылды. Білу, басқа жерлерде сияқты, қымбат зергерлік бұйымдар мен бай әшекейлердің болуымен басқа сыныптардан ерекшеленді.
Ежелгі грек костюмінің ерекшелігі-бас киімнің болмауы. Жалғыз ерекшелік – қыздар шаштарын безендірген гүлдерден жасалған әшекейлер. Тағы бір қызықты сәт – ежелгі Грек қоғамында қыздар үйленгенге дейін киім киіп, үйленгеннен кейін оларды жоғары белді көйлектермен алмастырды. Грецияның христиан дініне өтуі халықтың діни өміріне ғана емес, сонымен қатар жергілікті сәнге де әсер етті. Гректердің киімдері жабық болып, бас киімдер қолданысқа енді. Бірақ айта кету керек, қазіргі заманғы грек ұлттық костюмі осы уақыттардан келді. Сонымен қатар, ол бірнеше сорттарда ұсынылған.
Грецияда ұлттық костюмдердің ерлер нұсқалары күнделікті және мерекелік ғана емес бөлінді. Әр түрлі сыныптар мен кәсіптердің өкілдері басқалардан өзгеше киімдерге ие болды. Тағы бір ер костюм-врака. Ол кең таралған және көптеген мерекелерде, соның ішінде үйлену тойларында кездескен. Ол Ақ көйлек, қара түсті шалбар (коумбоури), ұзын жиегі бар қызыл белбеу, қара күрте және қалпақшаға ұқсайтын қалпақшадан тұрады.Әйелдер костюмдері де әртүрлі болды. Дәстүрлі грек көйлегі-бұл Олимп құдайлары бейнеленген ақ түсті туника ғана емес. Грек әйелінің ұлттық костюмі төменгі көйлек, ұзын юбка, кең жейде және алжапқыштан тұрды, ол кейде киімнің алдыңғы бөлігін ғана емес, артқы жағын да қамтыды.
ТӘЖІК ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Тәжіктердің дәстүрлі киімі этномәдени аймақтардың әрқайсысында өз ерекшеліктеріне ие, бірақ сонымен бірге ортақ ерекшеліктері болды.
Ерлерде — туник тәрізді пішілген жейде, кең адымды шалбар, айқара ашылатын халат, белбеу-орамал, тақия, шалма және жұмсақ табанды былғары етік, үшкір мұрынды былғары кебіс (оларды бөлек киетін, кейде етікке киетін), таулы жерлерде — тау соқпақтарымен жүруге ыңғайлы болу үшін табанында үш тікенекті сабо түріндегі туфли бар.
Әйелдерде — туник тәрізді кесілген көйлектер, ауылдық жерлерде — тегіс маталардан, таулы оңтүстік аймақтарда — кестеленген, әсіресе Дарвал мен Күләбте (халықтық сәндік өнердің үлгілері)болды. Кең шароварлар білекке лақтырды. Бас киімі-орамал, тақия (гиссар тәжіктерінде). Қала тұрғындары мен ойпаттағы тәжік әйелдері шапан, жергілікті аяқ киім киген.
Тәжіктердің заманауи киімдерінде дәстүрлі элементтер–сырттан киетін халат, қалалық киіммен бірге тақия бас киімдері үйлеседі. Тәжіктер киімнің дәстүрлі элементтерін сақтайды. Қыздар мен жас әйелдер негізінен Орта Азияда (Түркіменстаннан басқа) кең таралған көйлек киеді. Шароваралар, жас әйелдерге білектен әлдеқайда жоғары тігіле бастады. Дәстүрлі әшекейлер: алқа, алқа, сырға, сақина қазіргі заманға сай келеді.
ҚАРАШАЙ ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Әйелдер киімі аланиялық кезеңіндегі костюм элементтерін сақтап қалды. Оларға, мысалы, бас киімге тігілген, штампталған, нүктелі, геометриялық ою-өрнектермен безендірілген металл жиектердің болуы жатады. Бұл бас киім биік, үшкір бұрышы бар, тоқылған қалпақша болатын, оның жоғарғы жағында өрнекпен қапталған металл тігілген, шыңдары (кейде бастың жоғарғы жағында доппен). Қарашайда бұл бөріктерде безендірген қола және күміс тақтайшалар, және, әрине, киімдер, сондай-ақ қақпақтар мен жиектерге арналған шыңдар ерте орта ғасырлардағы аландарға тән штампталған пунсон өрнегімен жабылғанын атап өткен жөн. Ортағасырлық карачаевтың көйлегі матаның екі қатарына тігілген күміс түймелермен безендірілген.
Ортағасырлық дәстүрлер 19 ғасырға дейін жалғасты. Бұл әсіресе бас киімге қатысты. Қыздардың мерекелік көйлектері қою қызыл барқыттан немесе жібектен, көбінесе көк және жасыл түстерден тігілген. Олар алтын кестелермен және өрімдермен безендірілген. Бас киімдер де (ока бурк) өте жақсы безендірілген. Әйелдер костюмінің ажырамас бөлігі белбеу (камар) болды, ол зергерлік өнердің шынайы жұмыс болды.
Ерлер киімі Солтүстік Кавказдың басқа таулы халықтарының киіміне көбірек ұқсас:
- Туник тәрізді жейде.
2.Қара, ақ, кейде (мерекелік) ашық түстерден жасалған бешмет (қаптал) — ашық көк, сарғыш, жолақты болады. Күнделікті өмірде бешметті черкессіз киетін.
3.Черкеска (чепкен), әдетте, демалыс және мерекелік киім болған. Ол негізінен қара, сұр, қоңыр және ақ материалдардан тігілген. Черкестің ұзындығы әдетте тізеге дейін және одан төменге дейін жететін. Черкестің кеудесі мен үстіңгі газирі кесілген. Газирлер күмістен немесе құйылған поммельмен, көбінесе ниеллонмен безендірілген.
- Белбеу (белибау) күміс тақтайшалары мен тері ілмектері бар, күміс ұштары бар тар былғары белбеу болды. Бұл ер адамның костюмінің міндетті атрибуты болды. Оны черкес пальтосына, егер ер адам онсыз болса, бешметке киген.
- Шалбардың (кёнчек) түзу, тар, сәл жіңішкерген аяқтары болды, олардың арасында жамау(ау) болды. Жамауының ені кейде 80-90 см-ге дейін жететін.
- Шалбарлардың үстіне тізеге дейін және одан жоғары аяқшалар (ышым) киілді. Тізенің астына аяқ киім былғары баумен (ышым бау) байланады.
- Чабырлар — былғарыдан жасалған, артқы жағында тігісі бар шикі былғарыдан жасалған аяқ киім. Олар тобыққа жетті, олар белбеумен бекітілді. Оларды жалаң аяққа кигізді, оларды арнайы сабанмен толтырды. Қыста киіз аяқ киімдер (уюкь) киілетін болды. Чабырларды да уюкьты даәйелдер киетін болған.
- Бас киім басқа таулы аймақтардың киіміне ұқсас болды. Қарашайлар үлпілдек қалпақ(тери бёрк) және киіз бөрік бас киімдер (кийиз бёрк) киген. Биік астраханбөркі (бухар бёрк) кубанка атымен казактарға жеткен ерлерге арналған мерекелік бас киім болып саналды. Бурка мен башлык серуендеуге арналған киімнің элементі болды.
БАЛҚАР ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Әйелдер киімі Алания кезеңіндегі костюм элементтерін сақтап қалды. Оларға, мысалы, бас киімге тігілген, штампталған, нүктелі, геометриялық ою-өрнектермен безендірілген металл жиектердің болуы жатады. Бұл бас киім биік, үшкір бұрышы бар, тоқылған қалпақша болатын, оның жоғарғы жағында металлмен өрнекпен жабылған, шыңдары (кейде бастың жоғарғы жағында доппен) тігілген.
Ерлер киімі Солтүстік Кавказдың басқа таулы халықтарының киіміне көбірек ұқсас:
— Туника тәрізді көйлек.
— Бешмет (қаптал) қара, ақ, кейде (мерекелік) ашық түстерден жасалған — ашық көк, сарғыш, жолақты. Күнделікті өмірде бешметті черкессіз киеді.
-Черкес (чепкен), әдетте, демалыс және мерекелік киім болған. Ол негізінен қара, сұр, қоңыр және ақ материалдардан тігілген. Черкестің ұзындығы әдетте тізеге дейін және одан төменге дейін жететін. Черкестің кеудесі мен үстіңгі газирі кесілген. Газирлер күмістен қуылған немесе құйылған поммельмен, көбінесе ниеллонмен безендірілген.
— Белбеу (белибау) күміс тақтайшалары мен тері ілмектері бар, күміс ұштары бар тар былғары белбеу болды. Бұл ер адамның костюмінің міндетті атрибуты болды. Оны черкес пальтосына, егер ер адам онсыз болса, бешметке киетін.
-Шалбардың (киончек) түзу, тар, сәл жіңішкерген аяқтары болды, олардың арасында гауһар тәрізді үлкен сына (ай) болды. Сынның ені кейде 80-90 см-ге дейін жететін.
— Шалбардың үстінде тізеге дейін және одан жоғары леггинстер (ышым) болған. Тізе астындағы леггинстерді былғары баумен (пышные бау) байлады.
— Чабырлар — былғарыдан жасалған, артқы жағында тігісі бар шикі аяқ киім. Олар тобыққа жетті, олар белбеумен бекітілді. Оларды жалаң аяққа кигізді, оларды арнайы сабанмен толтырды. Қыста киіз аяқ киімдер (уық) киілетін болды. Чабырларды да уық сияқты әйелдер киетін болған.
— Бас киім басқа таулы аймақтардың киіміне ұқсас болды. Қарашайлар үлпілдек (тері бұршақ) және киіз бас киімдер (киіз бұрық) киген. — Кубанка атымен казактарға өткен биік астрахан шляпасы (Бұқар Бүрік) ер адамдар үшін мерекелік бас киім болып саналды.
Ортағасырлық дәстүрлер 19 ғасырға дейін жалғасты. Бұл әсіресе бас киімге қатысты. Қыздардың мерекелік көйлектері қою қызыл барқыттан немесе жібектен, көбінесе көк және жасыл түстерден тігілген. Олар алтын кестелермен және өрімдермен безендірілген. Бас киімдер де (ока бурк) өте жақсы безендірілген. Әйелдер костюмінің ажырамас бөлігі белбеу (камар) болды, ол шынайы зергерлік бұйым болды.
ПОЛЯК ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
XIII — XVI ғасырлар аралығында Поляк қоғамында шаруаларды, қала тұрғындарын (буржуазиялық) және дворяндарды оқшаулау процесі жүрді. Бұл барлық астам углублявшееся әлеуметтік айырмашылықты тудырды пайда болуы үш түрі бар киім. Поляк ұлттық костюмі мемлекеттің барлық аймақтарында ортақ белгілерге ие болғанша ұзақ жолдан өтті.
Бастапқыда Польшадағы барлық киімдер адамның әлеуметтік мәртебесіне байланысты 3 үлкен топқа бөлінді: қалалық, Асыл және шаруа. Алғашқы екі топ жиі өзгеріске ұшырады, шаруа киімдері сирек және өте баяу өзгерді. Ең көп таралған-бұл шаруа киімдерінің көптеген ерекшеліктерін сіңірген және жалпыхалықтық болған шляхет костюмі.
Поляк киімдерін топтарға бөлу бұйымдарды тігу үшін қолданылатын материалдың сапасына байланысты болды. Шаруалар мен қала тұрғындарына арналған киім негізінен зығырдан жасалған. Поляк дворяндарының ұлттық киімінде қымбат жүн табиғи мата басым болды. Поляк ұлттық костюмінің жиынтығы, ол кең таралған аймаққа қарамастан, кіреді (жыныстық белгіні ескере отырып):
юбка;
көйлек;
алжапқыш;
жилет (корсет);
белдеу;
шалбар;
бас киім;
арнайы аяқ киім («керпчи»);
зергерлік бұйымдар мен қосымша керек-жарақтар.
Негізінен поляк костюмінде қызыл, қоңыр, көк, жасыл және олардың әртүрлі реңктері қолданылады. Кемпірқосақ модельдері, гүлді мотивтері бар киім, түрлі сәндік баспалар мен кірістірулер жиі кездеседі. Бас киімге ерекше назар аударылады. Жас қыздар мен әйелдер жарқын, түпнұсқа шарфтарды, гүл шоқтарын, үйленген қалпақ ханымдарын киеді.
Зергерлік бұйымдар Польшадағы ұлттық костюмнің ажырамас бөлігі болып табылады. Көбінесе олар қызыл және массивті моншақтар, білезіктер, сырғалар.
ЕВРЕЙ ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Әйелдердің ұлттық костюмі
Иудаизм ережелері әйелдердің киімдері фигураны мойыннан аяғына дейін, ал жеңдері білекке дейін жабуы керек деп белгілейді. Ежелгі уақытта әйелдер іргелес корсажы бар дәстүрлі ұзын көйлектер киген, олар кеуде мен белді ерекше дене бітімін айшықтап тұратынын атап өткен. Корсаж өте күрделі болды, көптеген жиырмалар, қатпарлар, шілтер, түймелер, ленталар және күрделі қолмен тоқылып кестеленген болды.
Көйлектер ұзын жеңдермен тігіліп, иыққа жиналып, білектеріне қарай тарылып, түймелері бар лапельмен аяқталды. Мұндай жең жиго (фр. «қойдың аяғы»)деп аталды. Тік тұрған мойын мойыннан тығыз болып, шілтермен кесілген. Әдетте жиек екі-үш қатарлы қабыршақпен аяқталды.Алдыңғы жағында көйлек түзу болып, аяқ киімнің саусақтарына дейін жетті, ал артқы жағында бірнеше бүктемелер болды және ол кішкентай шлейфпен аяқталды. Үлпілдеген белдемшенің астында 5-6 дейін ішкі белдемшелер мен қысатын корсет киетін. Белді былғарыдан немесе көйлек сияқты матадан тігілген белдік біріктірді. Тұрмыс құрған әйелбасына түрлі-түсті жіптермен немесе моншақтармен кестеленген дөңгелек қалпақ киді. Орамалды немесе жасанды шашты да қолдануға болады. Үйленген әйелдің шашын тек күйеуі көре алады.
Әрине, қазіргі заманғы қыздардың, бойжеткендердің, әйелдердің киімінде (православиелік отбасыларда тұратындардан басқа) сәнге байланысты заманауи киім стильдерінің барлық түрлері бар.
Ерлердің ұлттық костюмі
Еврей киімінде бір шектеу бар. Бұл «шатнез» Заңы-жүн мен зығыр талшықтарының қоспасынан жасалған киім киюге тыйым салатын библиялық өсиет. Яғни, жеке адамдар арасында белгілі бір айырмашылық бар, оны сақтау керек, өйткені табиғаттың экологиялық бірлігін бұзу мүмкін емес.
Белгілі бір мағынада «еврей киімі» ұғымы әйелдерге қарағанда ерлерге көбірек қолданылады, өйткені тек ер адамдар«цицит» өсиетін орындауға, яғни салттық білектерді, «киімнің жиектерін» киюге міндетті. «Цицит» киімі «талит катан» деп те аталады — бұл білектердітек төрт бұрышы бар киімге бекіту керек дегенді білдіреді.
Киім түрлері өзгерген сайын және төрт бұрышы бар мұндай киім қалмады, ер адамдарда салт-дәстүр туралы көрінетін ескерту болуы үшін киімнің астына арнайы тікбұрышты киім кию дәстүрге айналды. «Талит» (талес) — намаз кезінде киінген жамылғы. «Цицит» күні бойы киіледі. Цициттің мақсаты-бұл киімді киетін адам белгілі бір этикалық нормаларға сәйкес өмір сүруге міндетті екенін еске салу.
Ерлер мен әйелдердің киімдерін оңнан солға қарай түймеледі. Оң жақ борт даналықтың символы деп есептелді, сол жақта – зұлым рухтың символы және әйелдің қарапайымдылығы мен әділдігін қорғады. Мойын сызығы, әрине, көтермеленбеді. Ерлердің еврей костюмі жүннен жасалған қара-ақ немесе ақ-көк намаз орамалдарынан, ұзын халаттардан, кафтаннан, пальтодан және шапаннан тұрады. Басы арнайы қалпақпен немесе кең жолақты қара шляпамен жабылды. Ер адамдар храмдарда ұзын сақал мен шаш өсірді. Қазіргі әлемде ер еврейлер еуропалық киім киеді.
Кипа (ермолка)
Батыста адамдар басқа киіп жүрген бөркін шешіп бір-біріне құрмет көрсетеді. Еврейлердің дәстүрі бойынша жабық бас – үстінде тұрған құдіретті күштің белгісі. Еврейлер бастарына зығырдан немесе жібектен тігілген кішкентай қақпақ киеді, еврей тілінде киппа деп аталады. Православ еврейлері әрдайым кипах киіп, оны түнде ғана, консервативті — синагогада және тамақтану кезінде шешеді. Мерекелер мен есте қаларлық күндер кезінде әулие еврейлер кипахпен бастарын жауып тастайды.
Идиш тілінде кейбіреулер кипанышығуы белгісіз сөз ермолка деп атайды, дегенмен бұл екі еврей сөзінің қысқаруы -ярей маэлоха (Құдайдан қорқады) деп саналады. Кипа еврей емес еврейлердің көз алдында еврейлердің діндарлығын көрсетсе де, оны кию — бұл заң емес, кең таралған әдет. Алайда, кипа кимеу заңсыз, этикаға жат деп саналады.
ҚЫТАЙ ЭТНОСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ КИІМДЕРІ
Ханьфу – Қытайдағы ханзу халқының дәстүрлі киімі. Қазіргі уақытта ханфу тек салтанатты жиындарда немесе тарихи телехикаялар мен фильмдерде ғана киіледі. Дегенмен, Қытайда және шетелде өздерінің күш-жігерін Ханфуды жаңғыртуға арнап жатқан мәдени қоғамдар бар, бұл құбылыс «ханфу-фуксинг» деп аталады.ТарихыХанфуды алғаш рет Хуан Дидің әйелі императрица Лейчжу ойлап тапқан, ал Ханфудың төрт мың жылдық тарихы бар дейді. Шан әулеті кезінде ханфу өзінің классикалық көрінісіне ие болды: «И» (қытайша: 衣) деп аталатын тар манжетті, тізеге дейін созылатын сыртқы киім және «чан» (қытайша: 裳) деп аталатын тар, ұзын юбка.Шаң әулетінен кейін, Чжоу дәуірінде қатаң иерархиялық тәртіп орнап, киім-кешек әлеуметтік мәртебенің көрсеткішіне айналды: адамдар жеңінің кеңдігімен, етегі ұзындығымен және безендірілуімен ерекшеленді.Келесі жиырма ғасырда Ханфу қытай халқының ұлттық киімі болды. Бірақ осыдан үш жүз жыл бұрын маньчжур үкіметінің билеушісі ханьфу киюге тыйым салып, шашын да күштеп қыра бастады. Осыдан кейін Қытайда ханфу дерлік жоғалып кетті, тек даосист монахтары «Даопао» (ханфу стильдерінің бірі) киген.1911 жылы Синхай революциясының нәтижесінде Цин монархиясы құлатылды. Революция көсемдері көне дәстүрге қайта оралмай, содан бері Қытайда еуропалық сәнде киіне бастады.Реформа мен ашықтық саясатынан кейін кейбіреулер ханфу кию дәстүрін қайта жандандыра бастады. Олардың көпшілігі өз халқының мәдениетіне қызығатын жастар болды. Қытайдың ұлттық әйелдер киімі Ципао 旗袍Монархия құлағаннан кейін, 20 ғасырдың ортасынан бастап Аспан империясындағы әйелдердің ұлттық киімі қарапайым, бірақ одан кем емес тартымды 旗袍 (qípáo — ципао) болды, ол маньчжурлар кезінде ұзын әйелдер киімі түрінде пайда болды тік жағалы және оң жақ етегі кең көйлек. Алғашқы ципаолар өте қарапайым, кесілген арзан матадан жасалған, бес түймесі және алдыңғы жағында саңылаулары болған, бірақ бай ханымдар ең жарқын және ең қымбат түстерде жұқа жібектен жасалған сәнді ципаоны кие алған. Қазіргі Қытайда ципао әлі де танымал және бірде-бір үйлену тойының фотосессиясы ұлттық киімсіз өтпейді. Үлкен қалалардағы дүкендерде кеңсе жұмысына қолайлы, бизнес стиліндегі ципаоны жиі таба аласыз. Қытайда ципао-дан басқа, айдаһар немесе ұлттық нақыштар түріндегі кестелері бар ерекше түстердегі түйінді түймелері бар блузкалар, жұмсақ және талғампаз кесілген кеудешелер мен кеудешелер танымал.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА КАЗАХСКОГО НАРОДА
Казахская культура хорошо раскрывается в национальной одежде. Кочевой образ жизни, степной климат и религиозные воззрения повлияли на развитие традиций казахского костюма – это была практичная одежда, защищающая от холода и ветров, удобная для езды верхом на лошади, изготовленная из натуральных материалов.
Мужская одежда
Казахская мужская одежда состояла из рубахи, штанов и шапана (халат). При этом, именно шапан давал большее представление о социальном статусе мужчины, и был главным предметом одежды. Шапан мог быть сшит из тонкой или толстой ткани, мог быть разноцветным, но представительнее выглядели однотонные и даже темные цвета. Парадный шапан был темно-синего или черного цвета, и украшался золотой вышивкой. Такие парадные шапаны было принято дарить уважаемым людям и важным гостям, и эта традиция до сих пор очень популярна в Казахстане.
Отношение к головным уборам у казахов особое. Они никогда не носят чужие шапки и не дают свои – считается, что так можно принять чужие беды и болезни, или потерять свое счастье и удачу. Головные уборы снимают бережно, и стараются положить в надежном месте, и ни в коем случае не допускают чтобы шапка оказалась на полу или на стуле. В Казахстане много видов головных уборов: такия, калпак, борик, кимешек, тымак, и другие.
Такия – казахская шапочка-тюбетейка, которую носят люди всех возрастов. Ее шьют из шелка, бархата, сукна и других материалов. Иногда такия служит подкладкой под другой головной убор. У молодых казахов популярна зер-такия – тюбетейка вышитая золотой или серебряной нитью.
Калпак – популярная войлочная шляпа у мужского населения Казахстана. Существует также, Айыр калпак – дорогая версия с отделкой дорогими тканями, золотой вышивкой в форме растительных орнаментов.
Борик – шапка с меховой опушкой, изначально из меха волка, а сегодня из меха выдры, лисицы, бобра. Его носят летом и зимой. Есть женские и мужские шапки борик, отличающиеся лишь дизайном.
Тымак – теплая зимняя шапка из овчины, которая сшита так, что зимой в степи отлично защищает голову, шею и плечи от ветра и холода. Также, используется в качестве главного инвентаря в игре «Тымак урып жыгу».
Ичиги
Один из видов обуви, шьют ее из кожи, шагрени. Снаружи надевают галоши. Сапожник, когда шьет ичиги, в первую очередь, выкраивает верхнюю часть, низ – из тонкой кожи, стельку – из толстой кожи. Затем накладывает верхнюю часть швом внутрь. После этого шьет голенище. Когда шьет голенище, между швами прокладывает ранты. Ичиги-легкая и мягкая обувь.
Женская одежда
Казахская женская одежда состояла из длинного платья или рубахи, штанов, а также могла включать камзол без рукавов или шапан (халат). Зимой сверху носили меховые шубы «купе». В зависимости от возраста и социального статуса менялся внешний вид женского национального костюма. Молодые девушки носили одежду красного цвета, а уже после 30 лет носить вещи с этим цветом считалось неприличным. Женщины среднего и пожилого носили преимущественно платья синего и черного цветов. А также, с возрастом женщины носили все меньше украшений.
Материалом для женской одежды были тонкий войлок, ситец, а богатые казашки носили платья из шелка и бархата. Покрой был закрытый, воротник глухой закрытый. В XIX веке распространился новый вид покроя: платье отрезное, с лифом. Платья, камзолы и шапаны украшали узорной вышивкой, пришивали аппликации из яркой ткани и полоски меха, крепили металлические или серебряные пряжки и пуговицы.
Отдельного внимания заслуживает наряд казахской невесты. Он включает платье-рубаху «койлек», камзол, шапан, головной убор «саукеле» и покрывало с вышивкой «желек», являющееся фатой невесты. При этом, привычный современному обществу белый цвет свадебного платья является цветом траура у казахов, и поэтому наряды были самых разных цветов, и обычно выбирался цвет, соответствующий роду или региону, из которого была девушка.
Саукеле – уникальный головной убор невесты, который делается вручную. Считается, что чем выше саукеле, тем большее уважение проявляет невеста к семье жениха, и поэтому некоторые из них достигали в высоту 70 см. Также, Саукеле – самый дорогой элемент в костюме невесты, который украшают драгоценными камнями, золотом или серебром, и другими элементами. Порой за него отдавали табун лошадей, и при этом, невеста надевала его лишь один раз – на свадьбу.
Касаба – нарядная шапочка, которую молодая жена надевала на смену саукеле, и носила до рождения первого ребенка.
Кимешек – высокий белый тюрбан, который женщина носит после рождения первого ребенка, и до конца жизни.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА РУССКОГО ЭТНОСА
В период развития русской народности значительные изменения претерпевает одежда. Древнейший комплекс восточнославянской одежды не без влияния городской моды дополняется новыми элементами. В XVII в. одежда крестьянки из Подмосковья — рубаха, понева, кичкообразный головной убор — была близка к древней, но горожанки уже в XVI в. стали носить новую одежду — сарафан. В Домострое подробно говорится обо всех видах мужской и женской одежды, но ни разу не упомянута понева. В дальнейшем сарафаны различных покроев широко распространились в северных русских землях. Вместе с высоким, твердым головным убором — кокошником — они стали отличительной чертой северного комплекса русской одежды. В южных русских областях продолжали носить поневу и кичку. Височные кольца заменились пушками. Так образовались два основных комплекса русской женской одежды, характерные и для более поздних времен. Переселения крестьян, посадских и служилых людей из одной области в другую сопровождались распространением того или иного комплекса женской одежды в областях, где ранее преобладал другой комплекс.
Мужской костюм русских меньше различался по областям. Он состоял из полотняной рубахи, которую носили навыпуск, и нешироких штанов, заправленных в онучи. В отличие от украинцев и белорусов, носивших рубахи с прямым воротом (разрезанным посредине), русские в XVI—XVII вв. носили косоворотки.
Верхняя одежда, бытовавшая в XIV—XVII вв., мало отличалась от ее древних форм. Возможно, что в XVI—XVII вв. появилась двубортная верхняя одежда.
Обувались русские крестьяне по-прежнему в лапти косого плетения, горожане — в сапоги и чоботы. Городскую обувь XV—XVII вв. характеризует разнообразие фасонов, появление толстой подошвы, распространение моды носить сапоги и чоботы с тиснеными передами, на каблуках или без каблуков, но всегда на железных подковках.
Одежда богатых людей отличалась главным образом не покроем, а количеством вещей и качеством материала, из которого они были сшиты. В завещаниях русских бояр и князей упоминаются десятки роскошных одежд из дорогих тканей и мехов, с драгоценными пуговицами, золотым и жемчужным шитьем. Среди них встречались, например, кафтаны турские, польские и венгерские, сшитые, очевидно, по иноземной моде. Если простой человек мог выйти на улицу в рубахе и портах, то богатый обязательно надевал сверху зипун и кафтан, а иногда еще и однорядку, или ферязь. Боярин являлся на торжественный прием и даже заседал в думе в шубе на дорогих мехах, крытой парчой или атласом, в высокой меховой «горлатной» (сделанной из особо ценимого меха с горловины зверя) шапке, под которой была вошедшая в моду под влиянием Востока маленькая расшитая шапочка. Однако шелковая рубаха боярина была того же покроя, что холщовая крестьянская.
Русский национальный костюм имеет разделение по социальному статусу. Крестьянский русский национальный костюм представляет собой вышитые крестьянские одежды, с народным орнаментом, лапти, головные уборы. Городской русский национальный костюм представлен в основном верхней одеждой — это длинные кожаные или шерстяные пальто, высокие черные кожаные сапоги, казачьи шляпы и пр.
Основными частями женского народного костюма были рубаха, передник, или занавеска, сарафан, понева, нагрудник, шушпан (женская короткая одёжа, с перехватом, обычно суконная).
В русском народном костюме сохраняются старинные головные уборы и сам обычай для замужней женщины прятать волосы, для девушки — оставлять непокрытыми. Этим обычаем обусловлена форма женского головного убора в виде закрытой шапочки, девичьего — в виде обруча или повязки. Широко распространены кокошники «сороки», разнообразные повязки и венцы. Мужской костюм состоял из рубахи-косоворотки с невысокой стойкой или без нее и нешироких штанов (порты) из холста или крашенины. Рубаху из белого или цветного холста носили поверх штанов и подпоясывали ремнем или длинным шерстяным кушаком. Декоративное решение косоворотки — вышивка по низу изделия, низу рукавов, горловине. Вышивка часто сочеталась со вставками из ткани другого цвета, расположение которых подчеркивало конструкцию рубахи (долевые швы переда и спинки, ластовицы, обшивка горловины, линия соединения рукава с проймой). На коротко остриженной голове обычно носили тафьи, в XVI веке не снимавшиеся даже в церкви, несмотря на порицания митрополита Филиппа. Тафья — маленькая круглая шапочка.
Поверх тафьи надевали шапки: у простонародья — из войлока, поярка, у людей богатых — из тонкого сукна и бархата. Кроме шапок в виде клобуков, носились треухи, мурмолки и шапки.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ДУНГАНСКОГО ЭТНОСА
Мужская и женская одежда близка к северо-китайской: правозапашные (у мужчин также прямозастёжные) халаты и куртки, широкие штаны, матерчатые туфли без каблука; преобладают чёрный и синий цвета, женская одежда украшается вышивкой. Головные уборы — соломенные шляпы, меховые и войлочные шапки. Молодые женщины ходили с непокрытой головой, пожилые носили платки.
Вся дунганская традиционная одежда делилась на три группы: летняя, демисезонная (весенне-осенняя) и зимняя. Она отличалась простотой и некоторой схожестью мужского и женского костюма: штаны, однобортная и двубортная одежда, выходная верхняя одежда. Мужская дунганская одежда больше всего претерпела изменений и в наши дни совсем вышла из употребления. Но в первые годы жизни в Семиречье дунгане-мужчины ходили в маньчжурском одеянии и носили косу. Сохранение такого одеяния диктовалось изолированностью и компактностью проживания дунган в Семиреченской области. Однако со временем дунгане, особенно мужчины, стали подражать местным тюркским народам. Уже в начале XX в. дунганские мужчины носили татарские камзолы, киргизские шубы, узбекские ичиги с калошами и меховые шапки, русские сапоги, а состоятельные горожане — и европейские костюмы.
Разнообразна по форме и красочна по оформлению обувь дунганской женщины. Выходная вышитая обувь в сочетании с национальной одеждой выглядит исключительно нарядно. Женская матерчатая обувь изготовляется из шелковой и хлопчатобумажной тканей, дунганки носят обувь и из черного бархата. Они очень самобытны. Яркая обувь невест очень красива. Она расшита вручную сочными красками цветов и орнаментов. Такая обвуь является продолженем свадебного наряда, который так выполнен вручную и обшит традиционными аппликациями.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ТУРЕЦКОГО ЭТНОСА
Традиционная одежда, которую носили турки, была в целом характерна по своему покрою и для других автохронных групп региона. Повседневная мужская одежда включала черкеску из шерстяной ткани («чоха»- груз, и общекавк.), «куртку» («архалух»- тюркский по происхождению термин, имеющий общерегиональное распространение), шаровары («шальвар»-тур. и общерегион.), овчинный или суконный жилет («йелек»- тур.). Наиболее распространенные головные уборы — шапка с наушниками («кабалах»- груз.), папаха («папах»- общерегион.). Одежда женщин — рубаха туникообразного покроя («терек», или «кульмек»- вероятно, от тур. «гемлек»), платье («кафтан»- тур.), шаровары («туман»- общерегион.). Головной убор включал маленькую круглую тюбетейку («катха»- общерегион.), закрывавший подбородок вуалевый платок («лечек»- термин, встречающийся у разных народов Средней Азии и Кавказа, в том числе грузин, курдов и некоторых групп турок Восточной Анатолии), платок («поши»- вероятно, локальное название) и накидку- покрывало «зграм» — встречается у разных групп региона). Традиционная мужская обувь — _из сыромятной кожи («чорух»- общерегион.); женская — туфли » «кондура»-тур.).
Современная одежда у турок: пиджаки, брюки, рубашки и т.д. Некоторые пожилые люди носят чалмы и фески. Основные головные уборы – кепка, шляпа, береты. Молодежь, особенно в городах, ходит с непокрытой головой. Люди постарше предпочитают каракулевые шапочки. В женской одежде национальные особенности сохранились лучше: шали, скромные длинные и закрытые платья, женщины входят на улицу (даже летом) в длинных плащах или пыльниках, скрывающих фигуру.
Национальный женский костюм сохранился в основном в сельской местности. Это голошо: платок, длинное широкое платье.
Женский костюм у турок-ахыска традиционно состоит из шаровар, широкой рубахи и широкого длинного платья, на голове – большой платок и головной убор из золотых монет. Мужчины надевали штаны, рубахи, пояса-кушаки; на голове носили папахи или фески. В наше время национальному одеянию обычно предпочитают более практичную одежду. Однако женщины до сих пор носят платки на голове.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА УЗБЕКСКОГО ЭТНОСА
Самобытные и неповторимые черты имеет узбекская национальная одежда, свидетельствующая о богатых культурных традициях узбекского народа, его образе жизни, обрядах и традициях. Конечно, в городах уже большая часть населения, следуя тенденциям времени, носит европейскую одежду, но в селах еще сохранились основные тенденции традиционной узбекской одежды.Во все века люди любили одеваться красиво, ведь именно одежда, как нельзя лучше подчеркивает индивидуальность человека. Повседневной мужской одеждой в Узбекистане была традиционная рубаха — куйлак, а у жителей Ферганской и Ташкентской областей распространена была распашная рубаха — яхтак. Обе эти рубахи шили из хлопчатобумажной ткани. Иногда края ворота рубахи обшивали тесьмой – джияк. Другой принадлежностью мужского костюма были штаны — иштон. Они были самого простого незамысловатого покроя, широкие сверху и сужавшиеся книзу, без пуговиц, прорезей и даже без карманов. Дополнял мужской костюм халат — чапан. Халаты шили из полосатой материи с вертикальными разрезами на полах, их обшивали плетенной тесьмой. Пуговиц на халате не было, полы халата соединялись двумя завязками, прикрепленными в области груди. В зависимости от времени года халаты были легкие без подкладки, более утепленные с тонкой подкладкой и зимние, утепленные ватой. Одежду людей знатного рода украшало золотое шитье. Халаты, тюбетейки и даже обувь вышивали золотой нитью.
В наши дни деталями мужского свадебного костюма также являются расшитый золотом халат — запарчон и чалма, изготовленная из серебряной или золотой парчи. Квадратный платок из хлопчатобумажной или шелковой ткани, сложенный углом, носивший название бельбог также являлся обычным атрибутом национальной мужской одежды. Бельбог повязывали вокруг талии, обычно он был яркого тона и выделялся на привычно темной мужской одежде. По законам ислама правоверным запрещалось выходить из дома с непокрытой головой. Так появился еще один элемент мужского костюма — головной убор кулох или тюбетейка — дуппи. Самой распространенной мужской тюбетейкой считается чустская тюбетейка Ферганской долины. Она имеет строгий, но в то же время очень интересный декоративный вид — на черном фоне белыми нитями вышит орнамент в виде стручков перца «калампир», а по кромке расположены в ряд шестнадцать узорных арочек. Популярными в Ташкенте были и остаются по сей день тюбетейки из бархатной или хлопчатобумажной ткани черного, синего или темно-зеленого цвета. А вот в Хорезме в качестве головного убора предпочитают сделанные из овчины шапки-папахи.
Традиционная одежда представительниц прекрасного пола, живущих в Узбекистане — это платья куйлак и шаровары лозим. Платья были длинные, прямой, но иногда расширяющейся книзу формы. Рукава тоже длинные, закрывающие кисть. Уже позже, в конце девятнадцатого века, платья были несколько модернизированы — в их покрое появились отрезная кокетка, стоячий воротник и манжеты на рукавах. До наших дней дошли платья из яркого шелка и знаменитого хан-атласа.
Неотъемлемой частью женской одежды были и дошли до современного сегодня шаровары. Это широкие сверху и зауженные книзу штаны, которые носят под платье. Иногда низ шаровар обшивается тесьмой — джияком. Верхней национальной одеждой, так же как и у мужчин был халат — мурсак. Халат этот делали длинным в форме туники, иногда стеганным на вате. Также в качестве верхней одежды у женщин употреблялся халат тун чапан, по своему покрою схожий с мужским. В девятнадцатом веке в женском гардеробе появился камзол или камзур. В это же время в моду вошли жилетки — нимча. После отмены в двадцатые годы прошлого столетия паранджи, узбекские женщины стали использовать в качестве головного убора платок. Иногда головной убор состоял не из одного, а из двух платков — один, сложенный по диагонали, надевали в виде налобной повязки, а второй набрасывали на голову. Платки иногда украшали вышивкой. Широкое распространение к началу двадцатого века получили тюбетейки-дуппи с вышивкой золотой нитью или шелком. Какая женщина не любит украшения? По традиции дополнением к национальному костюму узбекской женщины, независимо от возраста были золотые и серебряные украшения. Это и кольца с натуральными камнями, и браслеты, и серьги с подвесками в виде куполков. Украшениями для шеи служили ожерелья из монет или бусы из кораллов. Все украшения являли собой настоящие произведения искусства.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА КУРДСКОГО ЭТНОСА
Одежда курдов зависит от социального положения курда или курдянки, их племенной и религиозной принадлежности и возраста.
Мужская одежда состоит из шаровар и рубашки, сшитых из белой хлопчатобумажной ткани. Поверх рубашки носят безрукавку, затем кафтан с разрезами на бедрах и широкими рукавами. Поверх кафтана состоятельные люди надевают суконную куртку, отделанную разноцветными шнурами.
Обязательный элемент мужского костюма составляет длинный (часто около 30 м) шерстяной или хлопчатобумажный пояс, который курд многократно оборачивает вокруг талии. За пояс затыкают кинжал, трубку и кисет. Мужчины носят войлочные или фетровые колпаки самой различной формы, обмотанные яркими шелковыми или шерстяными платками с бахромой. На ноги надевают шерстяные носки и кожаные постолы или сапоги. Праздничная одежда состоятельного курда отличается от будничной своей красочностью. Городское курдское население носит преимущественно одежду европейского типа.
Женский костюм, в зависимости от племенной принадлежности, бывает различных цветов — красного, зеленого, желтого, синего, черного и т. д. Женская одежда состоит из ситцевых или сатиновых шаровар различных цветов (йезидки носят шаровары только белого цвета); рубахи; шерстяной или бархатной безрукавки, обшитой спереди перламутровыми пуговицами; кофты; многочисленных юбок в сборку, сшитых либо из ситца и сатина, либо из шелка. Вместо юбок и кофты иногда носят широкое разрезанное сверху донизу и собранное в талии платье. Поверх юбок или платья надевают передник. Кроме того, девушки опоясывают талию длинным шерстяным поясом, а женщины поверх пояса надевают шерстяную шаль, свисающую на пояснице треугольником. На ногах носят шерстяные с черным или ярким орнаментом носки и кожаные туфли.
Женский головной убор имеет форму скошенного цилиндра, сложного по устройству и убранству. Он сделан из луба (фанеры, тонкой жести) и обшит снаружи и внутри сукном яркого цвета. Спереди на головной убор нашивают в несколько рядов монеты, а сверху его обматывают разноцветными шелковыми платками. Пожилые женщины и старухи монет не нашивают и обвязывают головной убор белыми платками, расположенными в строго определенном порядке. Девушки носят красные фески, обшитые монетами и обвернутые шелковыми платками.
Курдянки носят многочисленные украшения: налобные, ушные, шейные, нагрудные, ручные, поясные, ножные. Обязательным элементом украшений являются монеты, перламутровые пуговицы, бусы, бисер. Большинство курдских женщин носит носовое украшение в виде розетки с полудрагоценным или драгоценным камешком. Курдянки сурмят брови и ресницы, красят хной ладони.
Женский курдский национальный костюм состоит из следующих элементов:
Джеркрас — нарядное курдское одеяние, одеваемое наверх. Это нечто среднее между кофточкой и рубашкой;
Авалкрас — шалвары, женские брюки. Шалвары одевают только девушки и это является символом их «социальной» свободы и знаком для молодых людей. Джеркрас и авалкрас шьются из блестящей узорчатой материи;
Хелак — желетка, сделанная из особого материала, напоминающего нейлон;
Крас — верхняя полупрозрачная накидка, которая набрасывается на плечи.
Женская верхняя одежда шьется обычно очень ярких и насыщенных цветов: красного, желтого, синего, зеленого, вишневого, бирюзового, персикового, фиолетового и др.
Мужской курдский национальный костюм состоит из следующих элементов:
Стархани — нечто среднее между рубашкой и пиджаком, заправляемое в брюки. Традиционное курдское стархани, под воздействием европейской традиции было больше приближено к пиджаку. Оно стало плотнее, у него появились жесткие плечи, лацканы и карманы;
Сервал — широкие курдские брюки, фиксируемые веревкой;
Пштени — пояс, длиною в 3-4 метра, сделанный из легкой крупкой ткани накручивается против часовой стрелки;
Пелав — белые курдские национальные туфли.
На голову наиболее набожными курдами одевается чалма. Она состоит из следующих элементов:
Клав — фиксирующая шапочка, надеваемая на голову;
Мшки — платок, обворачиваемый вокруг этой шапочки. Платок представляет собою 4-х угольник с бахрамой по краям или без нее длиной примерно в метр-полтора.
Вот одевается чалма: сначала мшки складывается в треугольник, а потом скатывается в жгут толщиной сантиметров десять. Клав плотно одевается на голову. Мшки берется двумя руками и накладывается на затылок. Затем правый край оборачивается вокруг головы против часовой стрелки от основания клава до макушки. Левый конец мшки остается свисать свободным либо вправляется сверху, еще больше фиксируя чалму.
Мужская курдская национальная одежда бывает обычно блеклых цветов. Для праздника она обычно шьется бежевого либо песочного цветов, для официальных приемов обычно шьется черная или белая одежда, для повседневной жизни лучше всего подходит одежда серого или коричневого цветов, рабочие обычно одевают синюю одежду. Пешмерга обычно одевают одежду зеленого цвета.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО ЭТНОСА
Ткани являются одним из элементов культуры народа. Специфика их орнамента и расцветки говорят о национальной и социальной принадлежности обладателя.
Женская одежда вышивалась главным образом из шелка и бархата, а мужская — в большинстве случаев из сукна и домашней кашемировой ткани. И женская, и мужская нижняя одежда вышивалась из холста и хлопковой ткани, в состоятельных же семьях чаще всего нижнюю одежду шили из шелка.
Стиль женского костюма отражал семейное положение и возраст обладательницы. Костюм девушки заметно отличался от костюма замужней женщины. Наиболее ярко и нарядно одевались молодые женщины.
В состав женского костюма входили: верхняя рубашка, архалук, чепкен, леббаде, кьюлече, кьюрду, эшмек и бахари.
Рубашка застегивалась на шее одной пуговицей. Рукава верхней женской рубашки в основном были длинными, широкими и прямыми. Нижняя часть рубашки спереди обшивалась серебряными или золотыми монетами.
Поверх рубашки одевали чепкен (кафтан), который плотно прилегал к телу. С боковых сторон чепкен имел рукава,
заканчивающиеся нарукавниками. Шили из велюра и различных блестящих тканей.
Архалук считается одним из наиболее распространенных видов одежды во всем Азербайджане. Он тоже имел подкладку и плотно прилегал к телу. Некоторые архалуки кроились широким и прямым кроем, а с боковых сторон имели разрезы. Покрои рукавов архалуков тоже отличались.
Леббаде (халаты) были стеганными и с подкладкой. Воротник леббаде был открытый, а в поясной части завязывался тесьмой. Рукава леббаде были короткие. Леббаде шили из велюра и разных блестящих тканей. Воротник, рукава и подолы обшивались тесьмой.
Поверх архалука или чепкена женщины носили золотой или позолоченный серебряный пояс. Наряду с ними были также широко распространены кожаные пояса с пришитыми серебряными монетами или с серебряной бляхой.
Женщины носили башмаки с вышитой поверхностью и сапоги с длинными голенищами. Традиционные головные уборы женщин Азербайджана отражали этническую принадлежность, возрастные и социальные различия. Особую прелесть женскому облику придавали тончайшие шелковые платки — келагаи, которые сочетались с диадемами и арахчынами. Азербайджанки, выходя из дома, поверх любой одежды и головного убора покрывались чадрой — чаршаб из хлопчатобумажных и шелковых гладких и набивных тканей. Она могла быть однотонной атласной, клетчатой, цветной шелковой. Мужские шаровары шили из шерстяной ткани. Они были широкими, чтобы удобнее было скакать верхом.
Зимой носили дубленки и шубы из натуральных кожи и мехов.
У азербайджанцев ходить без головного убора считалось неприличным. Популярными видами мужских головных уборов были папахи, сшитые из кожи различного покроя. Весьма широко были распространены аракчыны, сшитые из шелковой ткани и украшенные золотыми вышивками. Пожилые мужчины и старики носили под папахами стеганные «тесеки» (мягкие шапочки) из белой бязи. Мужская обувь, сшитая из выделанной кожи, обычно была однотонной и без узоров.
Одежда азербайджанцев постепенно изменялась, появлялись новые формы и мотивы, чему способствовало развитие как отдельных видов декоративно-прикладного искусства, так и всего искусства в целом. Распространение ткачества, вышивки, кожевенного дела, ювелирного мастерства влияло на развитие моды. Силуэт костюма, его декоративное решение подчинялись пластичности шелковых тканей, фактурам атласа, бархата, образующим четко очерченные линии или мягкую драпировку. Декоративное решение костюма строилось на сопоставлении фактур материалов. Мастера использовали художественное наследие и новые возможности, а творческий подход способствовал развитию исторической традиции.
Различные украшения дополняли одежду и обогащали ее национальные особенности. Ювелиры изготовляли украшения из золота и серебра, драгоценных камней. Азербайджанские женщины очень любили украшения и умело пользовались ими. Полный комплект украшений, которыми пользовались женщины, назывался «имарет». В него входили разные головные и нагрудные украшения, кольца, серьги, пояса, браслеты.
Мужская одежда состояла из верхней рубашки, архалука, чухи и шаровар (брюк). Верхняя мужская рубашка застегивалась пуговицей или петлей. Мужскую рубашку шили в основном из атласа и сатина. Архалук плотно прилегал к телу. Его подол украшали оборками, рукава — прямые, постепенно ссужающиеся в локтевой части. Архалуки шили с одним или двумя карманами, застегивались они до шеи. Для шитья архалуков использовали кашемир, атлас, сатин. Поверх архалука юноши носили ремень или пояс, а взрослые или пожилые мужчины — кушак.
Чуха — вид верхней мужской одежды у азербайджанцев. По всему разрезу прямых длинных рукавов пришивали пуговицы или петли. На груди чухи красовались нашивки для украшений.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА КИРГИЗСКОГО ЭТНОСА
Традиционному киргизскому костюму присущи своеобразные черты, типичные для одежды кочевников — это удобство, многофункциональность и натуральность материалов. Женский киргизский гардероб, так же как и мужской, состоит из нательной и верхней одежды. К нательным относятся платье — «кёйнёк» и шаровары. В комплекте с рубахой, мужские штаны могли быть из выделанной кожи или замши — «жаргакшым», «кандагай», «чалбар». На груди женских рубах всегда имеется вышивка или надевается нагрудник — «онур», «жака», расшитые цветными нитками. Поверх надевают вышитый национальными орнаментами и узорами халат из войлока, бархата, велюра, вельвета, парчи, кожи и замши, которые называются «чепкен», «чапан», «кементай» (из белого войлока), «кемсел», «чыптама» (с короткими рукавами) и т. д.
В холодное время года киргизы, как мужчины, так и женщины носили шубы и тулупы, сделанные из овечьей, лисьей, волчьей, тигровой шкур и крытые тёмной тканью с меховыми воротниками — «ичик», «тон». Уникальными элементами женской одежды является распашная юбка — «белдемчи», которую носили женщины в возрасте и «элечек» — хлопчатый тюрбан, закрывающий шею и волосы, состоящий из 20-30 метров белой ткани, который наматывали на голову замужних женщин. Головной убор «элечек» обычно украшали бархатными тканями и перьями птиц, пришивали к ним различные украшения из серебра, жемчуга, коралла и других ценных камней. Тюрбан имел также и практическое применение: в случае если беременная женщина по каким-либо обстоятельствам была вдали от дома, она могла распустить тюрбан и запеленать в белую ткань новорожденного ребёнка; в случае если умирал человек во время кочевки или вдали от дома, распускали тюрбан и использовали белую ткань в качестве савана для погребения умершего.
Самым известным мужским головным убором киргизов является войлочная шляпа — «калпак». Он бывает с разрезами отворотов по бокам («Бакай-калпак»), спереди или с цельными отворотами, их украшают узорами, бархатными вставками и кисточками. В зависимости от возраста, социального положения и должности джигита отличался цвет отворотов «калпака». Кроме того существуют такие виды головных уборов как лёгкая войлочная шапочка «топу», а также меховая шапка из шкур соболя, куницы, лисы, барса, норки, сурка — «тебетей». У девушек данные головные уборы украшаются пышным султаном из перьев птиц (в частности, сов (кирг. үкү) и журавлей (кирг. каркыра)). Пояс является важным атрибутом киргизской национальной одежды, делается на основе крепкой кожи и покрывается золотыми, серебряными, медными, стальными пластинками и зачастую украшается драгоценными камнями — «кемер», «кур». Согласно традициям, если человек сильно обидев кого-то осознает свою вину, то он должен просить прощение, повесив на свою шею пояс. После такого, человек должен был простить своего обидчика.
На ноги киргизы надевали мягкие кожаные сапоги с лёгкой подошвой — «ичиги» или «маасы». Древним видом мужской обуви были полусапожки «чокой» и «чарык», «пайчеки» из недублёной кожи. Однако в последние десятилетия на место традиционному киргизскому костюму приходят европейские тенденции, люди молодого и среднего возраста одеваются по общей мировой моде, но наряду с этим киргизские узоры и орнаменты как никогда актуальны в Киргизии и за её пределами.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ТАТАРСКОГО ЭТНОСА
Одежда мужчин и женщин состояла из шаровар с широким шагом и рубашки (у женщин дополнялась вышитым нагрудником), на которую надевался безрукавный камзол. Верхней одеждой служили казакин, а зимой — стёганый бешмет или шуба. Головной убор мужчин — тюбетейка, а поверх неё — полусферическая шапка на меху или войлочная шляпа; у женщин — вышитая бархатная шапочка (калфак) и платок. Традиционная обувь — кожаные ичиги с мягкой подошвой, вне дома на них надевали кожаные калоши. Для костюма женщин характерно обилие металлических украшений.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА БАШКИРСКОГО ЭТНОСА
Башкирский национальный костюм, как и у других народов мира, является неотъемлемой частью национальной культуры башкир. Представляет собой ансамбль, сочетающий различные компоненты одежды, головных уборов, обуви и национальных украшений. По назначению одежда подразделялась на повседневную, праздничную и ритуальную.
Одежду башкиры шили из тканей, домашнего сукна, войлока, овчины, пряжи, кожи, меха; употреблялся также крапивный и конопляный холст, обувь шили из кожи. Для орнаментации одежды использовали аппликацию, вышивку и другие виды декора.
Женская одежда
До начала XX века одежда у башкир (мужчин и женщин) различалась в основном приёмами декоративно-художественного оформления.
Женщины носили платья (баш. күлдәк), широкие штаны (баш. ыштан), короткая безрукавка-камзол (баш. камзул) или кафтан (баш. кәзәкей). На праздник надевали шёлковые или бархатные халаты (елян), бешметы (баш. бишмәт). Зимой носили суконные чекмени (баш. сәкмән), шубы (баш. тун) и тулупы (баш. толоп).
Обувь (сарык, башмаки, туфли, кожаные калоши) изготавливали из кожи. В скотоводческих районах кожаные сапоги носило почти все взрослое население. Женские башмаки (ҡата, башмаҡ) вышивались цветной строчкой, шерстяными кисточками.
По головным уборам можно было узнать о возрасте и семейном положении женщины. Головные уборы были яркими с нашивками из монет, кораллов, блях. Праздничным головным убором была такыя (баш. таҡыя). Традиционным башкирским мужским и женским меховым головным убором был бурек — выкроенный из 4 клиньев, из 2 полуовалов с вытачками или из 4 усечённых клиньев и круглого дна. Женский бурек шили из меха выдры, бобра, куницы и др. Женщины надевали бурек на тастар или платок. Бурек, отделанный по околышу мехом выдры (баш. ҡама бүрек) или бобра (баш. ҡамсат бүрек), являлся праздничным головным убором. Замужние женщины носили кашмау.
Мужская одежда
Башкирские мужчины носили неширокие штаны, рубахи. Верхняя одежда — безрукавка-камзол или кафтан. Башкирская мужская рубаха на юге Урала не имела воротника и скрепляется в шейном вырезе шнурком. Зимой мужчины носили шубы из овчины и тулупы (билле тун, тире тун).
Праздничные мужские рубахи вышивались узорами. Исключительно мужской деталью одежды были пояса. По праздникам носились широкие пояса кэмэр (баш. ҡәмәр, ҡамар) с ювелирной пряжкой. Для изготовления кэмэров использовали узорное сукно, бархат, шёлк. Пояса украшали вышивкой, позументом, посеребрёнными или позолоченными металлическими бляхами со вставками из агата, бирюзы, жемчуга, сердолика. Надевали поверх еляна, камзола.
Повседневной для мужчин была шапочка-тюбетейка (баш. түбәтәй), у пожилых тёмная, у молодых — цветная (зелёная, красная, синяя), вышитая шерстью и шёлком, украшенная бисером, кораллами, позументом.
Летом носили и меховые шапки (бурек, кэпэс) из овчины, из шкуры лисы, волка, рыси и др. Края шапки окаймляли полоской из более дорогого меха. В степных районах республики зимой надевали малахаи (кэлэпэрэ, баш. ҡолаҡсын) — уборы с высокой тульёй и полостью, прикрывающей плечи и спину. Малахаи делали из войлока, сукна, подбивали мехом. Носили и колпаки (баш. ҡалпаҡ) из войлока с разрезанными полями. Богатые башкиры носили фетровые фески (баш. фәс) с кистью.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА КОРЕЙСКОГО ЭТНОСА
Ханбок (кор. 한복, 韓服); в КНДР — чосонот, (кор. 조선옷, 朝鮮옷) — корейский традиционный костюм. Хотя слово «ханбок/чосонот» буквально означает «корейская одежда», в наше время данный термин используется исключительно для обозначения корейской одежды периода династии Чосон, это одежда для официальных и полуофициальных приёмов, фестивалей и празднеств. Современный ханбок несколько отличается от чосонского, в XX веке его форма претерпела сильные изменения в угоду удобству. На протяжении своей истории знатные корейцы часто заимствовали элементы иностранной одежды, а простые люди носили разновидности исконной корейской одежды.
Ткани
Для мужского ханбока характерно преобладание белых тканей, также белые предметы одежды носят старухи, в белое или серое одеваются вдовы. Зимняя одежда изготовляются на вате. Как правило, цвета в ханбоке мягкие. Разноцветные предметы одежды подбираются по контрастности: например, для женского свадебного ханбока используются зелёная чхима и розовый чогори, также допустимы. Для выходных костюмов цветовая гамма предметов одежды подбирается под время года: так, весенний женский ханбок, как правило, состоит из светло-розового чогори и юбки-чхимы светло-зелёного или тёмно-синего цветов. Летний женский ханбок состоит из голубой или светло-зелёной чхимы и белой чогори. Осенний — из светло-оранжевого чогори и коричневой чхимы. В зимнем женском ханбоке преобладают тёмные цвета. Ханбок часто шьют из ярких одноцветных тканей.
Ханбок для обеих полов состоит из чогори — распашной одежды наподобие куртки и длинных шаровар паджи. Женский ханбок в дополнение к этим компонентам также включает длинную юбку чхима. Поэтому такой ансамбль часто называют «чхима чогори», в Японии они используются вместо школьной формы в корейских школах. И мужские, и женские, и детские чогори и паджи имеют одинаковый покрой, что свидетельствует о древнем происхождении таких видов одежды.
Чогори — распашная куртка или кофта с длинными узкими рукавами. Чогори обладает запахом влево и завязывается двумя тёсемками-корым, пришитыми к левому нижнему краю воротника и ниже правой подмышки, иногда используемыми в качестве отделки и в этом случае изготовляемыми из другой материи (например, женский чогори светлых цветов отделывается тёмно-бордовыми тесёмками). Ворот чогори украшается полоской из белой материи.
Чхима — женская юбка, традиционно подпоясывается под мышками специальным пояском. Судя по когурёским росписям, а также земляной игрушке, найденной в Хванам-дон (Кёнджу), когурёские женщины сначала надевали поверх чхимы чогори, закрывавшую пояс чхимы.
Сокчхима — нижняя юбка, надеваемая поверх чогори и под основной чогори. Сокчхима имела ту же выкройку, что и европейские нижние юбки с лифом, являясь платьем на бретельках, позже лямки исчезли. К середине XX века к некоторым наружным чхима стали приделывать лиф, на который надевали чогори.
Паджи
Мужчина в паджи и чогори
Паджи/пачжи — свободные мешковатые штаны, входящие в мужской ханбок, хотя также их носят и женщины (женские нижние паджи называются мучиги). Широкие штанины паджи обеспечивают удобство для сидения на полу.
Женские паджи незначительно отличается от мужских: у них меньше мотня и уже штанины. Женские мучиги состоят из четырёх полотнищ.
Зимние штаны, как и чогори, ватные.
Пхо — халат, носившийся преимущественно мужчинами с периода Корё по период Чосон. Турумаги — долгополый халат, разновидность пхо, его носили в холодное время как повседневную и церемониальную одежду. По покрою турумаги практически идентичен чогори.
У корё-сарам верхний халат был известен под названием «чемаги», он изготавливался из различных тканей, преимущественно из белой бязи, коленкора, шёлка, а летом — и кисеи.
Обувь
С ханбоком носят носки посон и туфли, например, резиновые комусин с заостренным, чуть приподнятым носком. Простолюдины, прежде всего крестьяне на Юге, носили плетёные сандалии: например, соломенные джипсины или пеньковые митхури́. Также обувь плели из коры деревьев. На Севере простой люд предпочитал носить кожаные поршни — качжуксины. В непогоду носили деревянные башмаки намаксины, выдолбленные из цельного куска древесины, и обладавшие высокими подставками-зубчиками.
Головные уборы
Наиболее распространённым головным убором являлся кат — полупрозрачная и широкополая шляпа наподобие европейского цилиндра, изготовлявшаяся из конского волоса (в этом случае шляпа имеет сетчатую фактуру), бамбука, шёлка, хлопка, толстой бумаги, камыша.
Также, дабы защитить голову от холода и зноя, мужчины повязывали вокруг головы хлопчатобумажной повязкой.
Женщины на свадьбу надевали головной убор чоктури, а для защиты от холода — шапочку аям. В XIX веке женщины-янбанки стали носить шапочки чоктури. Также женщины завязывали на голове платок самыми разнообразными способами.
Известны были корейцам и меховые шапки с наушами и назатыльником, похожие на среднеазиатские малахаи и русские ушанки.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА НЕМЕЦКОГО ЭТНОСА
Большая часть немцев Казахстана – немцы Поволжья. Исторические источники характеризуют одежду следующим образом: «В конце XIX в. мужская одежда шилась из сукна, холста, мелтона, кисея, казинета, молескина, трико и др. Женская – из бумазеи, камлота, кашемира, сарпинки, ситца, нанки, фланели, полотна, байки и др. Абсолютно все респонденты указывают на то, что в рассматриваемый нами период поволжские немцы шили одежду как правило из покупных тканей, которые приобретались в лавках у местных сельских торговцев или в городах Саратове, Покровской Слободе и Баронске (Екатериненштадте). Некоторые материи изготовляли домашним способом. Например, иногда для шитья рубашек, брюк и другой крестьянской одежды использовался холст домашнего изготовления. Так же существовал особый сорт байки – домотканое сукно темно-синего цвета, употреблявшееся для изготовления верхней мужской и женской теплой одежды.
Мужская одежда состояла из холщевой рубашки и таких же кальсон, сюртука или пиджака, жилета, брюк, пальто из байки, бекешки, полушубка дубленого или кафтана из грубого серого сукна. На голове мужчины носили летом суконный картуз или соломенную, реже войлочную шляпу, а зимой – шапку барашковую или вязанную шапку (искусно подделанную барашковую). Об этой последней находим более подробные сведения, приведенные в описании одежды в колонии Шендорф: «Шапки покупаются и носятся меховые, но большей частью подделанные под курчавые меха, вязанные на плохой редкой материи из подделанного, под курчавую шерсть какого-то материала».
Женская одежда состояла из платья, исподницы, юбки, блузы, кофты, фартука, шубы, подвиги на (длинная, как шуба, кофта с узкими рукавами) на вате и пр. На голове женщины носили платки, летом – легкие, зимой – теплые.
Мужская обувь: сапоги и валенки, женская – полусапожки, башмаки и так же валенки. Существовала и домашняя обувь, представлявшая собой туфли без задков. Процесс изготовления таких туфель учитель 2-й Тонкошуровской земской школы Ефим Востоков описывает следующим образом: «Подошву делают деревянную в вершок и более толщиною; сверху прикрепляют кожу посредством проволоки, окаймляющей и прибитой к подошве проволочными скобочками. Обувь эта употребляется как мужчинами, так женщинами и детьми».
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА УЙГУРСКОГО ЭТНОСА
Материалами для изготовления одежды служат преимущественно хлопчатобумажные ткани. Для изготовления праздничном одежды используют шелк, бархат, сукно. Жители Лобнора носили одежду из кендыря, зимой халаты, подбитые утиными шкурками. Таглыки употребляли шерстяные ткани собственного изготовления.
У мужчин нижней одеждой служит длинная распашная рубаха с длинными, широкими рукавами и шаровары (иштан или тамбал), очень широкие, собранные в поясе на шнурке. Под рубахой турфанцы носят еще короткую, до пояса рубашку — (калта хантай). Верхнее платье составляют халаты разных цветов и короткая, стеганная на вате кофта (чамча). Халат (чапан) шьется на подкладке и покрывается хлопчатобумажной материей темных цветов или же полосатой. Застежки имеются у горла и на груди; пуговицы пришивают иногда на сложенном вдвое шнурке, пришитом почти по всей ширине борта. С другой стороны, такой же шнурок заканчивается петлей.
Зимой носили бараньи шубы, штаны на ватной подкладке, широкие, кожаные, подбитые мехом штаны, в которые при верховой езде забирают полы халата и шубы. Рубаху, халат и кофту подвязывали поясом из свернутого платка. К поясу слева иногда подвешивали нож в ножнах, носовой платок, трубку и кисет. Обували кожаные чувяки, мягкие кожаные или сафьяновые ичиги (майса) зеленого или красного цвета; при выходе на улицу на них надевали галоши (кепиш). Большинство обувалось в кожаные сапоги с каблуками, обычно очень высокие и с язычком спереди, закрывающим колено. В сапоги надевали чулки из маты, а в холодное время — шерстяные чулки (пайпак).
На голову надевали тюбетейку (допа или борюк). Старинная сшивная тюбетейка состояла из широкой, цилиндрической части с круглой или конической верхушкой; она обшивалась по краю полосой из другой материи, нередко вышитой. Теперь чаще употребляется небольшая квадратная тюбетейка. Теплая шапка (тумак) делается на меховой подкладке и с меховым околышем.
Национальный женский костюм представлял собой длинное платье прямого, туникообразного покроя с прямыми проймами для рукавов, на кокетке со стоячим воротником. Рукава делались широкие, длинные, иногда с манжетами. Поверх платья женщины надевали безрукавку, борта, ворот и низ которой обшивались тесьмой. Женские шаровары, широкие внизу и перехваченные у щиколотки, иногда украшаются снизу вышивкой или цветной лентой. Платье имеет застежку спереди. Девушки раньше всегда носили платье с разрезом на плечах: ворот и борта по разрезу обшивали цветной тесьмой и застегивали на пуговицы или завязывали тесемками. Платье замужних женщин, имеющих детей, украшалось нашивкой на груди поперечных лент (в Хотане и Курле). Верхняя одежда отличается от мужской только преобладанием ярких цветов (красного, зеленого, желтого) и отсутствием пояса. Кроме короткой, стеганой кофты (чамча), носят кофты и безрукавки маньчжурского покроя, с характерным вырезом ворота и широкой правой полой. Зимний женский костюм не отличается от мужского; у бедных людей нередко одна шуба служила и мужу, и жене. Малышам шьют одежду в виде комбинезона, в котором соединены вместе рубашка, штаны и чулки.
Волосы женщины заплетают в косы. Раньше девушки причесывались на прямой пробор, оставляя челку на лбу и заплетая пять кос, а две косы женщина получала право носить только после рождения ребенка (в Тур- фане даже 3 детей) или после особого обряда заплетания волос. В концы кос вплетают черные шелковые шнурки с кистями. Иногда они заканчиваются особым украшением (чачгуч) из шелковых черных шнурков и кистей с серебряными подвесками ювелирной работы. На голову надевается тюбетейка, подобная мужской, но богаче украшенная вышивкой, бисером, бусами. В холодное время надевают меховую шапку, обычно с более широким, чем у мужских шапок, околышем. Из-под шапки на спину спускается большое белое покрывало из кисеи или из маты. Спереди из-под шапки выпускается небольшой белый платок из прозрачной кисеи, нередко вышитый по краям и окаймленный кистями. Богатые женщины носили шапки с меховым околышем, иногда шапки делались из выдры, в южных оазисах шапки шились из шкурок барашка. Лобнорские женщины надевают белое покрывало поверх шапки и повязывают его ниже подбородка, как платок, или носят одно покрывало в виде платка. Раньше (XIX в.) носили еще шапочки из лебяжьих и утиных шкурок перьями наружу.
Из ювелирных украшений у уйгурских женщин распространены кольца, обычно с драгоценным или полудрагоценным камнем, серьги, браслеты. Серьги делают в виде кольца из серебряной проволоки с красивой пирамидкой филигранной работы на нижней стороне дужки. Носят также стеклянные и коралловые бусы. Украшением одежды служат также пуговицы из коралла или драгоценного камня, отделанные золотом или серебром. Широко распространено украшение одежды вышивкой, например ворота, кантов и кокетки платья, околыша на тюбетейках; вышитая узорная лента оторачивала концы женских шаровар. Теперь вышивка на будничном платье вытеснена нашивками из цветного ситца.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА УКРАИНСКОГО ЭТНОСА
Во все времена, национальная одежда являлась настоящим символом страны, и демонстрировала культуру, традиции и особенности народа. Для изготовления применялись простые, но плотные ткани, украшенные вышивкой или другими декоративными элементами. Одним из примеров богатой культуры и истории, является украинский национальный костюм. Одежда отличается яркостью, и даже сегодня старинные мотивы используются в создании современных моделей.
Стоит отметить, что традиционный украинский наряд отличается многогранностью и сложностью. Вышивки и декоративные элементы, используемые в оформлении, демонстрируют сильный и богатый дух страны и населения. При просмотре нарядов можно заметить, что в дизайне используются яркие палитры. Такие детали сформировались под влиянием различных культур и событий. Каждый цвет является символом определенного чувства или момента.
Исторически сложились по регионам украинской земли различные костюмы, которые могут отличаться между собой не только кроем, но и декоративными вставками. С помощью этого, население пытается показать этнические оттенки, отличия и особенности. Эта особенность сохранилась у украинцев Казахстана.
К особенностям национальных украинских костюмов стоит отнести: простота форм; богатство и разнообразие декора; насыщенный колорит; стройность силуэта.
С помощью простых и лаконичных элементов, народные мастера постарались дополнить такой практичный наряд незабываемой красотой. Долгое время множество людей трудились над созданием национального костюма, который смог бы передать дух украинского народа.
Особенностью нарядов является и то, что он совмещает в себе нотки русской и белорусской культуры. В пошиве костюмов использовались не только похожие материалы, но и декоративные детали.
Особое внимание нужно уделить зимним украинским костюмам, которые дополнены практичной и нарядной верхней одеждой. Это могут быть модели с прямой спиной, клинообразным кроем, варианты с отрезной талией.
Каждый цвет, используемый в оформлении украинского костюма, является определенным символом. Черный всегда обозначал землю-кормилицу, которая имеет особое значение в культуре этого народа.
Красный цвет является символом радости, любви и страсти. Он преобладает в дизайне украинских нарядов.
Белый применяется для создания мережек. Этот цвет всегда обозначал святость и чистоту. В украинской культуре белый имел особую ценность, так как даже для создания обручальных колец использовалось светлое серебро.
Довольно часто в оформлении нарядов применяется синий цвет. Известно, что такой оттенок является символом свободы и очищения. Синий всегда напоминает о душевном спокойствии.
Зеленый цвет обозначает весну. Оттенок характеризуется с молодостью, свежестью и растениями, которые дозревают под теплыми солнечными лучами.
Особое внимание стоит уделить желтому цвету. Он является символом звезд и месяца, но нередко у украинцев такой оттенок характеризуется с разлукой.
В основном, для создания украинского национального костюма всегда использовались натуральные материалы. Предпочтением отличался лен, так как он обладает легкостью, и на нем можно создавать различные узоры. Не уступали своих позиций хлопок и шерсть, которые обеспечивали комфорт и практичность. К еще одному популярному варианту относится батист. Стоит отметить, что все эти материалы используются и сегодня.
Для каждого региона свойствен индивидуальный крой. В основном, женские наряды представлены в прямых лаконичных силуэтах. Рубахи всегда делились на три типа: с использованием вставок, на кокетке и туникообразные (наиболее распространенный вариант). В качестве составляющего элемента женского наряда выступала понева — одежда, покрывающая заднюю часть тела, и закреплялась она на талии. Одной из
разновидностей этой модели является плахта — наряд, оформленный крупной клеткой.
Для создания декоративных элементов использовались разнообразные вышивки. В основном, она применялась для окантовки воротника. Вышивка всегда создавалась вручную, в чем и заключается ее главная ценность.
Главным дополнением мужского костюма были головные уборы. Они представлены в разнообразной форме. Это могут быть цилиндры или конусы. Не менее распространенным вариантом являются полукруглые шапки. Что же касается девушек, то они любили дополнять свой наряд венками из живых или искусственных цветов.
Разновидности
Наряды для мужчин и женщин отличаются не только по цвету, но и по использованию декоративных элементов. Особое внимание нужно уделить детским костюмам, для которых характерны яркие и насыщенные палитры.
Женский
В основе женского костюма использовалась рубашка, называемая кошулей. Она несколько длиннее, нежели мужские варианты, и состоит из двух частей. Для праздников женщины надевали особую рубашку, называющаяся «додильня», в оформлении которой использовалась ручная вышивка. Яркие и нарядные кушаки выступали в качестве пояса. Нижнюю часть могли составлять дерга (рабочий вариант), запаска или плахта.
Особое место в женском костюме занимала вышиванка.
Мужской
Наряды для мужчин всегда отличались удобством и практичностью, и позволяли свободно выполнять любую повседневную работу. В основу костюма входила простая рубаха, для изготовления которой использовалось домотканое полотно. К особенностям одежды относился отложной воротник. Рубаху носили под шаровары (штаны), закрепленные очкуром.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА Чеченского этноса
Мужской верхней одеждой служила черкеска, преимущественно из домотканого сукна, большей частью серого или темного цвета; под нее надевали бешмет обычно такого же цвета, как черкеска. Летом многие носили бешмет из белой материи. Из сукна же шили шаровары, суживающиеся книзу. В ненастную погоду надевали бурку и башлык, изготовлявшиеся с большим искусством чеченскими женщинами. Обувь делали преимущественно из сыромятной кожи. Впрочем, богатые предпочитали чувяки, а также ноговицы из черного сафьяна; иногда к таким чувякам пришивалась подошва из буйволовой кожи. Многие уносили мягкие кавказские сапоги.
Основным головным убором чеченца служила конусообразная папаха, делавшаяся из овчины, а у богатых — из шкуры бухарского барашка. Летом носили также войлочную шляпу. Украшением мужского костюма служили белые или черные костяные газьтри, пояс с серебряными бляхами и кинжал большей частью местного изготовления.
Женщины носили длинные рубахи красного или синего цвета, доходившие до колен, и широкие шаровары, подвязывавшиеся у щиколотки. Поверх рубашки надевалось длинное платье с длинными и широкими рукавами. Девушки и (молодые женщины носили платья, собранные в талии, с матерчатым поясом. У пожилых женщин платья были широкие без складок; пояса они не носили.
Свадебное платье — габлие, являвшееся одновременно праздничным нарядом для девушек и молодых женщин, кроилось в талию и спереди имело сплошной разрез. Длинные рукава платья, свисавшие ниже руки, от локтя также разрезались. Шили свадебные платья из шелка— белого или ярких цветов. На груди с обеих сторон пришивали для украшения круглые серебряные пуговицы кубачинского производства. Платье опоясывалось серебряным поясом обычного кавказского типа.
Зимой носили бешмет на вате, с серебряными, а чаще из простого металла, застежками. Рукава бешмета ниже локтя были разрезными и скреплялись пуговицами, сделанными из серебряной или простой нити. Иногда бешмет надевали и летом.
Голову чеченка покрывала шерстяным или шелковым платком; пожилые женщины носили под платком повязку (чохта), плотно облегавшую голову и спускавшуюся на спину в виде мешка, в который укладывались косы.
Обычной обувью служили чувяки. Женщины из богатых семей носили башмаки и туфли городского и местного производства, а также галоши. Вообще в богатых семьях одежда женщины отличалась роскошью и изысканностью. Она изготовлялась из дорогостоящих тканей, обшивалась золотыми и серебряными галунами. Излюбленными украшениями были серебряные пояса, серьги, браслеты.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА Ингушского этноса
Наиболее ярким и выразительным предметом материальной культуры каждого народа является одежда. У ингушей она была разнообразной. Потребности в одежде и тканях удовлетворялись за счет местной сырьевой базы, в то же время использовались и привозные ткани. В каждой семье умели шить, этим занимались женщины. Мужская одежда была строгой и скромной, хорошо приспособленной к местным условиям, и вместе с тем отличалась простотой и элегантностью, что отвечало их нравственным и эстетичным запросам. Основными элементами мужского костюма были рубаха, штаны, бешмет, черкеска, головной убор, обувь и оружие. Бешмет был повседневной одеждой, черкеску одевали в тех случаях, когда шли в гости, на вечеринку, в мечеть, сельские сходы. По обеим сторонам черкески нашивались газырницы. Из верхней одежды еще были бурка и шуба из овчины. В качестве головного убора ингуши зимой носили шапку (элтар-кий), летом шляпу (мангал-кий).
В начале XX в. стали носить фуражки позднее шляпы. Обувь была разнообразной — ноговицы, чувяки из сыромятной кожи. Позже появились сапоги (иккаш), и калоши. Повседневной одеждой женщин были платье-рубаха (коч) и надевавшиеся под нее штаны (шарбал). Праздничным костюмом женщин было чукхи, которое шили из шелка, бархата и парчи. Атрибутами чукхи были шапочки в форме усеченного конуса с золотым и серебряным шитьем, а также специальные нагрудники с застежками и пояс из бронзовых и серебряных пластин, украшенных гравировкой, чернью, зернью, позолотой, полудрагоценными камнями.
Головные уборы женщин были разнообразными — это платки, шали, а также встречается и особый головной убор рогообразной формы — курхарс.
Обувь ингушек состояла из мягких сафьяновых сапожек, из туфель с глухим носком без задника. Обувь шили из сыромятной кожи и сафьяна, что подтверждало распространение у ингушей кожевенного ремесла. Из кожи помимо обуви изготовляли кисеты, ремни, чехлы, седла, сбруи и т.д. О развитии ткачества свидетельствуют пряслица, найденные в результате археологических раскопок. Среди тканей домашнего изготовления первое место занимало сукно, что было связано с развитием овцеводства.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ГРЕЧЕСКОГО ЭТНОСА
Древняя Греция подарила миру не только огромное количество мифов, литературных и архитектурных произведений, но и неповторимый греческий стиль в одежде. В Древней Греции внешняя красота возводилась в культ, поэтому ее старались всеми доступными способами подчеркивать. Это отношение к внешности и отразилось в национальных костюмах этой жаркой страны с богатой историей. Изначально национальные греческие наряды были очень простыми, но в то же время изящными. В античные времена одежда была функциональной и удобной. Даже костюм греческой богини и бога в описаниях и на гравюрах не отличается особой роскошью – простое белое одеяние с небольшим количеством украшений. В те времена традиционный женский наряд представлял собой элегантную тунику, а облачение воина – короткую удобную юбку. Горожане носили хитоны – наряды свободного кроя, напоминающие широкую рубашку с поясом. Дополняли все это сандалиями. Знать, как и везде, выделялась на фоне остальных сословий наличием дорогих украшений и богато расшитыми одеяниями.
Особенностью античного греческого костюма является отсутствие головного убора. Единственное исключение – украшения из цветов, которыми девушки декорировали свои прически. Еще один интересный момент – в древнегреческом обществе девушки до замужества носили приталенные наряды, сменяя их после замужества на платья с завышенной талией. Переход Греции к христианству повлиял не только на религиозную жизнь населения, но и на местную моду. Наряды греков стали закрытыми, в обиход вошли головные уборы. Но нужно заметить, что национальный греческий костюм в современном виде пришел именно из этих времен. При этом он представлен в нескольких разновидностях.
Мужские варианты национального костюма в Греции делились не только на повседневные и праздничные. У представителей разных сословий и профессий были свои, отличные от других, наряды. Еще один мужской костюм – врака. Он был более распространен и встречался на многих торжествах, включая свадьбы. Он состоит из белой рубашки, мешковатых штанов черного цвета (коумбоури), красного пояса с длинной бахромой, темного жакета и шапочки, напоминающей внешним видом кепку. Женские костюмы также различались между собой. Традиционное греческое платье – это не только струящаяся белая туника, в которой изображались богини Олимпа. Национальный костюм гречанки состоял из нижнего платья, длинной юбки, рубашки с широким рукавом и передника, который иногда прикрывал не только переднюю часть наряда, но и заднюю.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ТАДЖИКСКОГО ЭТНОСА
Традиционная одежда таджиков имела свои особенности в каждом из этнокультурных регионов, но обладала и общими чертами.
У мужчин — рубаха туникообразного покроя, штаны с широким шагом, распашной халат, пояс-платок, тюбетейка, чалма и кожаные сапоги на мягкой подошве, кожаные с заострённым носом галоши (их носили отдельно, иногда надевали на сапоги), в горных местностях — туфли типа сабо с тремя шипами на подошве для удобства ходьбы по горным тропам.
У женщин — туникообразного покроя платья, в сельских районах — из гладких тканей, в горных южных районах — вышитые, особенно в Дарвале и Кулябе (образцы народного декоративного искусства). Широкие шаровары имели напуск у щиколотки. Головной убор — платки, тюбетейки (у гиссарских таджичек). Горожанки и равнинные таджички носили распашной халат, местную обувь.
В современной одежде таджиков сочетаются традиционные элементы — верхний халат, тюбетейка с городской одеждой. Таджички сохраняют больше традиционных элементов одежды. Девушки и молодые женщины в основном носят платье на кокетке, которое широко распространено в Средней Азии (кроме Туркмении). Шаровары шьются уже, у молодых женщин значительно выше щиколотки. Традиционные украшения сочетаются с современными: ожерелья, подвески, серьги, кольца.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА КАРАЧАЙСКОГО ЭТНОСА
Женская одежда сохранила элементы костюма аланского периода. К ним относится, например, наличие металлических венчиков, украшенных штампованным, точечным, геометрическим орнаментом, которые пришивались к головному убору. Этот убор представлял собой высокую, остроугольную, тканую шапочку, на верхушку которой нашивались металлические, покрытые узором, навершия (иногда с шариком на макушке). Следует отметить, что в Карачае, украшавшие эти шапочки и, очевидно, одежду бронзовые и серебряные пластины, а также навершия для шапочек и венчики, покрывались штампованным пунсонным узором, характерным для алан раннего средневековья. Платье средневековой карачаевки украшалось нагрудными серебряными пряжками пуговицами, пришивавшимися в два ряда к ткани.
Средневековые традиции сохранялись вплоть до XIX в. В особенности, это касается головного убора. Праздничные платья девушек изготовлялись из бархата или шелка темно-красного, реже — синего и зеленого цветов. Они украшались золотым шитьем и галунами. Также богато украшались шапочки (окъа бёрк). Неотъемлемой частью женского костюма был пояс (кямар), представлявший собой подлинное произведение ювелирного искусства. Мужская одежда более схожа с одеждой других горских народов Северного Кавказа:
- Туникообразная нательная рубашка.
- Бешмет (къаптал) из ткани черного, белого, иногда (праздничные) ярких цветов — ярко-синий, оранжевый, полосатый. В повседневной жизни бешмет носили без черкески.
- Черкеска (чепкен), как правило, была выходной и праздничной одеждой. Шилась она в основном из черного, серого, бурого и белого материалов. Длина черкески доходила обычно до колен и ниже. Черкеска имела вырез на груди и накладные газыри. Газыри украшались серебряным чеканным или литым навершием, часто с чернью.
- Пояс (белибау) представлял собой узкий кожаный ремень с серебряными бляшками и подвесками из кожи, с серебряными же наконечниками. Это был обязательный атрибут мужского костюма. Он надевался на черкеску, если мужчина был без нее — на бешмет.
- Штаны (кёнчек) имели прямые, неширокие, слегка суженные книзу штанины, с большим ромбовидным клином (ау) между ними. Ширина клина доходила иногда до 80—90 см.
- Поверх штанов одевались ноговицы (ышым), доходившие до колен и выше. Под коленями ноговицы завязывались кожаными ремешками (ышым бау).
- Чабыры — обувь из сыромятной кожи, изготовлявшиеся из одного куска кожи со швом сзади. Доходили до лодыжек, где закреплялись ремешком. Надевались на босу ногу, в них подкладывали особую солому. Зимой носили войлочную обувь (уюкъ). Чабыры, как и уюкъ, носили и женщины.
- Головной убор был схож с головным убором других горцев. Карачаевцы носили меховые шапки-папахи (тери бёрк) и войлочные шляпы (кийиз бёрк). Праздничным головным убором мужчин считалась высокая каракулевая шапка (бухар бёрк), перешедшая к казакам под названием кубанка. Элементом походной одежды были бурка и башлык.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА БАЛКАРСКОГО ЭТНОСА
Женская одежда сохранила элементы костюма аланского периода. К ним относится, например, наличие металлических венчиков, украшенных штампованным, точечным, геометрическим орнаментом, которые пришивались к головному убору. Этот убор представлял собой высокую, остроугольную, тканую шапочку, на верхушку которой нашивались металлические, покрытые узором, навершия (иногда с шариком на макушке).
Мужская одежда более схожа с одеждой других горских народов Северного Кавказа:
— Туникообразная нательная рубашка.
— Бешмет (къаптал) из ткани черного, белого, иногда (праздничные) ярких цветов — ярко-синий, оранжевый, полосатый. В повседневной жизни бешмет носили без черкески.
— Черкеска (чепкен), как правило, была выходной и праздничной одеждой. Шилась она в основном из черного, серого, бурого и белого материалов. Длина черкески доходила обычно до колен и ниже. Черкеска имела вырез на груди и накладные газыри. Газыри украшались серебряным чеканным или литым навершием, часто с чернью.
— Пояс (белибау) представлял собой узкий кожаный ремень с серебряными бляшками и подвесками из кожи, с серебряными же наконечниками. Это был обязательный атрибут мужского костюма. Он надевался на черкеску, если мужчина был без нее — на бешмет.
-Штаны (кёнчек) имели прямые, неширокие, слегка суженные книзу штанины, с большим ромбовидным клином (ау) между ними. Ширина клина доходила иногда до 80—90 см.
— Поверх штанов одевались ноговицы (ышым), доходившие до колен и выше. Под коленями ноговицы завязывались кожаными ремешками (ышым бау).
— Чабыры — обувь из сыромятной кожи, изготовлявшиеся из одного куска кожи со швом сзади. Доходили до лодыжек, где закреплялись ремешком. Надевались на босу ногу, в них подкладывали особую солому. Зимой носили войлочную обувь (уюкъ). Чабыры, как и уюкъ, носили и женщины.
Головной убор был схож с головным убором других горцев. Карачаевцы носили меховые шапки-папахи (тери бёрк) и войлочные шляпы (кийиз бёрк). — Праздничным головным убором мужчин считалась высокая каракулевая шапка (бухар бёрк), перешедшая к казакам под названием кубанка.
Элементом походной одежды были бурка и башлык.
Средневековые традиции сохранялись вплоть до XIX в. В особенности, это касается головного убора. Праздничные платья девушек изготовлялись из бархата или шелка темно-красного, реже — синего и зеленого цветов. Они украшались золотым шитьем и галунами. Также богато украшались шапочки (окъа бёрк). Неотъемлемой частью женского костюма был пояс (кямар), представлявший собой подлинное произведение ювелирного искусства.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ПОЛЬСКОГО ЭТНОСА
В период от XIII до XVI в. в польском обществе шел процесс обособления крестьян, горожан (мещан) и шляхты. Это все более углублявшееся социальное различие вызвало возникновение трех типов одежды. Польский национальный костюм прошел длительный путь, пока обрел общие черты во всех регионах государства.
Изначально вся одежда в Польше делилась на 3 большие группы в зависимости от социального статуса человека: городская, шляхетская и крестьянская. Первые две группы часто подвергались изменениям, крестьянская же одежда терпела изменения редко и очень медленно. Наибольшее распространение приобрел шляхетский костюм, который впитал в себя много особенностей от крестьянской группы одежды и стал общенародным.
Разделение польской одежды на группы было связано с качеством материала, который был использован для пошива изделий. Одежда для крестьян и горожан шилась в основном из льняного полотна. В национальной же одежде польской шляхты преобладала дорогая шерстяная натуральная ткань. В комплект польского национального костюма, независимо от региона, в котором он распространен, входят (с учетом полового признака):
юбка;
рубаха;
фартук;
жилет (корсет);
пояс;
штаны;
головной убор;
специальная обувь («керпчи»);
украшения и дополнительные аксессуары.
В основном в польском костюме используют красный, коричневый, синий, зеленый цвета и их различные оттенки. Часто встречаются радужные модели, одежда с цветочными мотивами, различными декоративными принтами и вставками. Особое внимание уделяется головному убору. Молодые девушки и женщины надевают яркие, оригинальные платки, цветочные венки, замужние дамы – чепцы.
Украшения также являются неотъемлемой частью национального костюма в Польше. Чаще всего они красного цвета и представляют собой массивные бусы, браслеты, серьги.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА ЕВРЕЙСКОГО ЭТНОСА
Женский национальный костюм
Правила иудаизма предписывают, что женская одежда должна закрывать фигуру с шеи и до пят, а рукава должны быть до запястья. В старину женщины носили традиционные длинные платья с прилегающим корсажем, который при умелой кройке подчеркивал грудь и талию. Корсаж был очень замысловатый, с множеством сборок, складок, кружев, пуговок, лент и сложной ручной вышивкой.
Платья шились с длинными рукавами, присобранными у плеча, сужавшимися к запястью и заканчивавшимися отворотом с пуговками. Такой рукав назывался жиго (фр. «баранья нога»). Стоячий воротник плотно облегал шею и отделывался кружевами. Подол обычно заканчивался двумя-тремя рядами оборок. Спереди платье было прямым и доходило до носков туфель, а сзади было несколько складок, и заканчивалось оно небольшими шлейфом. Под пышной юбкой носили до 5-6 нижних юбок и тугой корсет. Талию стягивал пояс из кожи или из той же ткани, что и платье. Голову замужней женщины закрывает круглая шапочка, расшитая цветными нитями, или же бисером. Может также применяться платок или парик. Волосы замужней женщины может видеть только супруг.
Конечно же, в одежде современных девочек, девушек, женщин (кроме живущих в ортодоксальных семьях) присутствуют всевозможные современные стили одежды, диктуемые модой.
Мужской национальный костюм
В еврейской одежде существует одно ограничение. Это закон о «шатнезе» — библейская заповедь, которая запрещает носить одежду, изготовленную из смеси шерстяного и льняного волокна. То есть речь идет о том, что между особями существует определенная разница, которую необходимо соблюдать, поскольку нельзя нарушать экологическое единство природы.
В определенном смысле понятие «еврейская одежда» куда более применимо к мужчинам, чем к женщинам, ибо только мужчины обязаны исполнять заповедь «цицит», то есть носить ритуальные кисти, «края одежды». Облачение «цицит» называется еще «талит катан» — это означает, что кисти следует прикреплять только к той одежде, у которой есть четыре угла.
По мере того, как изменялась форма одежды и не осталось более такого одеяния, у которого было бы четыре угла, вошло в обычай ношение под одеждой особого прямоугольного облачения с кистями с тем, чтобы у мужчин было при себе зримое напоминание о традиции. «Талит» (талес) — это покров, в который облачаются во время молитвы. «Цицит» же носят весь день. Назначение цицит состоит в том, чтобы напоминать о том, что тот, кто носит эту одежду, обязан жить в соответствии с определенными этическими нормами.
Застегивали одежду и мужчины и женщины справа налево. Считалось, что правый борт – символ мудрости, накладывался на левый – символ злого духа и охранял скромность и праведность женщины. Декольте, естественно, не поощрялось. Мужской еврейский костюм состоит из шерстяных черно-белых или бело-голубых молитвенных шалей с кистями, длинных халатов, кафтанов, сюртуков и плащей. Голова покрывается специальной шапочкой — кипой, или же широкополой черной шляпой. Мужчины отращивали длинные бороды и пряди волос на висках — пейсы. В современном мире евреи — мужчины носят европейскую одежду.
НАЦИОНАЛЬНАЯ ОДЕЖДА КИТАЙСКОГО ЭТНОСА
Ханьфу (кит. трад. 漢服, упр. 汉服, пиньинь hànfú, южноминьский hànho̍k (ханхук), кантонский hɔn˧fʊk˨ (хонфок) — традиционный костюм ханьцев Китая. В наши дни ханьфу надевается только во время торжественных церемоний или в исторических телесериалах и фильмах. Однако в Китае и за границей есть культурные общества, которые посвящают свои силы возрождению ханьфу, это явление называется «ханьфу фусин» (кит. 漢服復興).
История
Говорят, что жена Хуан-ди императрица Лэйчжу впервые придумала ханьфу, и что у ханьфу четырёхтысячелетняя история. Во время династии Шан ханьфу приобрело свой классический вид: узкоманжетная, длинная до колен верхняя одежда называется «И»(кит.тр.:衣) и узкая, длинная до пят юбка называется «чан» (кит. 裳).
После династии Шан, во время династии Чжоу установился строгий иерархический порядок, и одежда стала показателем социального статуса: люди различались по ширине рукава、длине юбки и украшению.
В следующие двадцать веков ханьфу являлся национальным костюмом китайского народа. Но триста лет назад повелитель маньчжурского правительства запретил ханьцам надевать ханьфу, а также стали насильно брить им волосы. После этого в Китае почти исчез ханьфу, только даосские монахи носили «даопао» (один из стилей ханьфу).
В 1911 году в результате Синьхайской революции цинская монархия была низвергнута. Руководители революции не стали возвращать древнюю традицию, и с тех пор в Китае стали одеваться по-европейски.
После проведения политики реформ и открытости, некоторые стали возрождать традиции ношения ханьфу. Большей частью это были молодые люди, которые интересовались культурой своего народа.
Национальная женская китайская одежда Ципао 旗袍
После свержения монархии с середины 20 века национальной одеждой женщин Поднебесной стало скромное, но не менее привлекательное 旗袍 (qípáo — ципао), зародившееся еще при маньчжурах в виде длинного женского платья со стоячим воротником и широкой правой полой. Первые ципао были очень простого покроя, шились из дешевых тканей, имели пять пуговиц и разрез спереди, но богатые леди могли позволить себе роскошное ципао из тонкого шелка самых ярких и дорогих цветов. Конечно же было ясно, что уточненные ципао во время «интересного положения» китайских женщин не подходили из-за узкого покроя и вторым национальным костюмом становились широкие штаны с косым швом на боку и рубаха, такая одежда не имела пуговиц и застежек и женщины верили, что ни один злой дух не сможет потревожить зарождающуюся жизнь, ибо не сумеет прокрасться сквозь одежды. В современном Китае ципао все также популярны и ни одна свадебная фотосессия не обходится без национального платья. В магазинах больших городов нередко можно встретить ципао более делового стиля, подходящее для работы в офисе. Кроме ципао популярны блузы с пуговками-узелками характерной расцветки с вышивками в виде драконов или национальных узоров, пиджаки с высоким воротом и жилеты мягкого и элегантного кроя.
NATIONAL CLOTHING OF THE KAZAKH PEOPLE
The Kazakhs had the following types of clothing: underwear, outerwear, cloth, clothing «on the way out», elegant and ceremonial. According to Kazakh customs, a man dressed in the best clothes when he entered into single combat, went to war. Underwear includes: robe, trousers, vest, velvet kazakin; outerwear-robe, kupi, tank top, jacket, fur coat, homespun woolen robe; cloth clothing includes: chekmen, kebenek, kenaf, cloth. Clothing is made of fur, wool and silk fabrics, felt, fur. Kazakhs especially appreciate the skins of kulan, saiga, tiger, raccoon, sable, marten, and white mouse. Fur coats were made from the skins of these animals. Clothing with a valuable fur lining was called a fur coat. Depending on the fur, fur coats were divided into sable, wolf, and ferret. Outside, the fur coat was covered with cloth, three types of velvet, satin, blue velvet, red silk and other valuable materials. Fur coats were usually sewn with a turn-down collar edging. In all the splendor and ornamentation of Kazakh clothing, in each of its ornaments, there is a unique reflection of the history and thoughts of our people. This is our national culture.
Men’s felt cap with slits on the brim.
Lightweight men’s felt headdress. This hat is made of white felt with a thin print. It consists of two main parts. This is the top of the cap and the margins (sometimes there are curved margins). The top of the cap consists of four parts. A masterfully sewn cap, it is divided into four parts, each part is sewn with black velvet. Then the top of the hood turns out to be dome-shaped. The brim of the cap is made of white felt, round shape, flat four-layer shape, with a pattern applied to the upper part of the brim. To make the hat fashionable, the lower part of the headdress is sometimes covered with black velvet. On the top-a fringe of black or other color, and on the margins-four edging, embroidered with various silk threads. White felt hat – light, cool and fashionable. Recently, local industrial enterprises have been making hats from felt of different colors.
Leather Pants
Well-tanned, tanned leather was called zhargak by the Kazakhs. Trousers made of similar leather, painted in pink, with a color pattern, were called «slang pants». At the time, this trendy clothes wore heroes, Becky and Biy, akyns-segali.
Men’s felt cap with slits on the brim.
Lightweight men’s felt headdress. This hat is made of white felt with a thin print. It consists of two main parts. This is the top of the cap and the margins (sometimes there are curved margins). The top of the cap consists of four parts. A masterfully sewn cap, it is divided into four parts, each part is sewn with black velvet. Then the top of the hood turns out to be dome-shaped. The brim of the cap is made of white felt, round shape, flat four-layer shape, with a pattern applied to the upper part of the brim. To make the hat fashionable, the lower part of the headdress is sometimes covered with black velvet. On the top-a fringe of black or other color, and on the margins-four edging, embroidered with various silk threads. White felt hat – light, cool and fashionable. Recently, local industrial enterprises have been making hats from felt of different colors.
Leather Pants
Well-tanned, tanned leather was called zhargak by the Kazakhs. Trousers made of similar leather, painted in pink, with a color pattern, were called «slang pants». At the time, this trendy clothes wore heroes, Becky and Biy, akyns-segali.
Malachai
The Kazakhs have many types of malakhai, the most valuable of which is the fox malakhai. On the inner side, fox fur is sewn, and on the outer side – velvet, plush or other noble fabrics. Up you maka consists of four or six parts (separate) of the three end (felt fabrics, is pointed.
Felt boots
These straight shoes, without heels, are like boots, long, with a thick sole covering the knee. This shoe does not have a division into the right or left foot. It is worn with felt stockings by-pass. In frosty winter weather, such shoes are warm and comfortable for riding.
Boots
Felt boots are worn under the ichigi for warmth. The felt of the baibak you wear in winter is thick, and the felt of the baibak you wear in summer is thin. There are two ways of sewing. One of them is an insole with a split sole; the second is a solid insole. The seam of the bypass passes from the outside, so as not to put pressure on the legs. For sewing, use yarn made of camel or sheep wool. Woolen by-passes have a short shaft. Previously, it was used to be worn from a felt bypass instead of socks. Currently, this is a variant of boots, half-boots, they are worn under the ichigi. The bypass is made of camel wool, sheep wool, and goat down. These bypasses are warmer, lighter, and softer.
Kimeshek
A headdress worn by
(elderly) women. It is sewn
from a single piece of
fabric covering the entire
chest. The front side is cut
out of the white fabric.
The front part is embroidered with an ornament. On the upper part, for decorative purposes, a white cloth is wrapped, for example, shylauysh (a large white handkerchief) or kundik.
Borik
Kazakh ancient national headdress made of valuable fur and skin of young animals . It has summer and winter views. Depending on the type of skin, the cap has different names. Borik from the skins of otters, Borik from the skins of Martens, Borik of raccoon skin, Borik from the skins of foxes, Muscovy Borik etc. It is worn by both men and girls .
Ichigo
One of the types of shoes, sew it from leather, shagreen. Outside, they put on galoshes. The shoemaker, when sewing ichigi, first of all, cuts
out the upper part, the bottom — from thin leather, the insole — from thick leather. Then he applies the upper part with a seam inside. After that, he sews the bootleg When he sews the bootleg, he puts welts between the seams. Ichigi – light and soft shoes. They are particularly suitable for cleanliness. In recent years, local businesses have started to produce more and more ichigi. The demand for this type of footwear is growing from year to year
Skullcap
Men’s lightweight headdress. There are many types of skullcaps. Skullcap with high top, flat top and pointed top. In the skullcap, which is worn by men, there are only tenge, beads. But they are embroidered with such patterns as» horn»,» horse»,» ivy», decorated with machine, hand stitches — «tandai»,»irek». The skullcap is made of plush, and the lining is made of silk, satin. Currently, local enterprises produce various skullcaps .
Chapan.
Chapan is the national dress of the peoples of Kazakhstan and Central Asia. Between thick fabrics, wool, cotton are laid, lined or sewn with a double lining. It has a mostly vertical collar, partly a turn-down collar. Chapan is divided into: quilted chapan, covered chapan, fitted women’s chapan made of expensive material.
A fitted chapan with a slit for girls is sewn from multi-colored yarn, the clasp on the collar-sleeve, the hem with two buttons. Instead of a button, a silver clasp (hook) is put on, on which precious stones are installed. Currently, chapans are sold (without lining made of wool, cotton) with two sections and sleeves with embroidery or a clasp. Among the Kazakh people, the tradition of giving chapans to respected people is widespread.
Camisole
National clothing, common among the Kazakh people in the 18th and 19th centuries. Information about the camisole is found from the middle of the 19th century. The camisole is found not only among the Kazakhs, but also among other Turkic peoples. In women’s clothing, the camisole occupies a special place, it simultaneously performs decorative and utilitarian-practical functions. This is a light summer clothing with a lining, without sleeves. Hem and edges embellished with stones, lace, silver coins (sliceby), hung with various fur decorations.
Hat
Men’s headdress. The headdress of men was made from the skin of animals, such as sable, beaver, raccoon, fox, korsak – steppe fox, marmot, as well as domestic animals – the wavy skin of a calf, goats-lambs. The upper part is cut in two ways. There are the following types, consisting of several parts with rectangular or rounded edges, on which a round top is installed. On the skin, wool and cotton wool are packaged, sewn between the linings. The outside is covered with leather, put on the pad and stretched.
Fur Coat
Fur coat-one of the types of national Kazakh costumes, it is sewn from merlushka, smushka, fur, various fabrics, the outside is covered with fabric. Depending on skin type, which is sewn from the fur, it is called maruskova coat, fur coat of smusic, wolf fur coat, Fox fur coat, fur coat and paws animals, forest fur coat, raccoon, sable, etc. The skin from which the fur coat is sewn is cleaned of flaking fat, blue, then kneaded with fermented kefir. When the skin is completely enveloped, it is combed, massaged with hands, stretched and softened. The fur coat is sewn in large stitches, all seams are turned inward. A collar made of beaver or sable is applied to a wolf or fox fur coat, a fur coat made of furs, as well as to other types of fur coats. Berlusconi, walchli coats were worn by men fur coats from other types of fur wore women. The fur coats worn by women and young girls were very elegant. The necks, sleeves, and hem of women’s fur coats were decorated with beaver and marten fur. The underside of the fur coat was sewn with silk threads. The merlushka fur coat was made from the wavy skin of lambs that had not yet grown up. A fur coat made of furs-sewn from the skin and skin of grown-up lambs. The forest coat made from the skin of the neck Fox fur coat legs — made from the legs of a Fox.
NATIONAL CLOTHING OF THE RUSSIAN PEOPLE
Traditional Russian Women’s Clothing
Traditional Russian clothing not only protected from heat and cold, it also told about a wearer’s marital status, age, and origin. Each type of clothing had characteristic details and a special design. Not least important was the choice of cloth, while the decorations, finish and cut each had symbolic meanings.
According to researchers, traditional Russian dress took shape roughly in the 12th century. Up until the 18th century, this clothing was worn by all members of society, from the poorest peasants to the richest boyars and rulers. After a decree by Peter the Great in the late 1600s, traditional Russian attire was replaced by European clothing. Peter was convinced that the older “folksy” dress wasn’t suitable for a country that was trying to be an economic and cultural partner with Europe. Some researchers think that this was in fact not a political move, but just an expression of Peter’s own taste. From this time onwards, traditional Russian dress became only for peasants, and was preserved only among the lower classes. This decree was enforced by strict fines for making or selling traditional Russian clothing.
There were two main types of Russian clothing: for celebrations and for everyday wear. Both types of clothing were made of multiple layers of cloth, and could either be straight fitting or have a flare. Emphasizing the waist was not common. Brightly colored cloths were preferred.
The hem of shirts, as well as the collars and sleeves, were richly decorated with embroidery, plus braids, sequins, and buttons. Patterned inserts were also used while sewing clothing, while for a festive costume, the front of the shirt would be entirely covered in designs.
Each region had its own designs and ornaments that were used for decorating Russian clothes, and color schemes could also vary. In the villages and towns around Voronezh, clothing was decorated with black embroidery, which was considered to be very elegant. In northern and central areas, people preferred more bright variations, including embroidery with gold thread or brightly-colored silk or cotton. The most common colors were red, dark blue, and black.
In southern Russia, traditional women’s clothing consisted of a long, plain shirt and a long skirt, made of three pieces of cloth stitched together. This was the most common clothing for married women. The hem would often feature embroidery and other decorations. The cloth of the skirt contained wool, in comparison to the shirt, which was made of just cotton. A wool string, called a gashnik, held the skirt in place, and an apron was often worn over the skirt. In the south, the shirt was also often richly embroidered with designs.
Sarafan
- The traditional Russian sarafan, or pinafore dress, unsurprisingly has eastern roots. The word “sarafan” means “dressed entirely”. There were several different types of sarafans:
- Trapezoidal sarafans (“plowing sarafans”) were worn in the Urals. The seam that joined the two pieces of fabric was joined in the front of the garment, and was decorated with buttons or ribbons.
- The “deaf” sarafan didn’t have a seam in the front. This garments was made of one large sheet of cloth.
- The “circular” sarafans were comfortable to wear because of their large size and shoulder straps.
- The color of sarafans depended on whether they were for everyday use or for special occasions. The most popular colors were red, light blue, dark blue, and dark red. Everyday sarafans used rough cloth or calico, while ones for special occasions used brocade or silk. On top of the sarafan women would also wear a dushegreika, or cardigan, which could be made from either rich or simple material.
Everyday and Special Russian Clothing
There was a very distinct line in traditional Russian dress between clothing for everyday use and clothing for special occasions.
Everyday clothing was simple, and there were fewer pieces to be worn (no more than seven). The materials were inexpensive, and the design made them comfortable to work and move in.
For special occasions, there could be 20 or more elements to be worn. More expensive cloths were used, including wool, brocade, and velvet. These outfits were only brought out for special celebrations and festivals, and the rest of the time they were stored in large chests. Some types of dress were for rituals and special events, such as attending church, funerals, or christenings.
Traditional Russian men’s clothing
Traditional Russian men’s clothing was practically identical across all of medieval Russia. The basic outfit consisted of pants, a shirt, a hat, and a belt.
If women could decorate even the most simple everyday clothing, then men’s traditional clothing differed in its asceticism. Only young men who hadn’t yet gotten married could wear bright and handsome clothing, including ribbons on their hats, scarves around their necks, jewelry, and other items. For example, in villages around Kursk, rich men wore silver bracelets to show their family wealth.
Grown men, even those with money, dressed humbly. Even clothing for special occasions barely differed from regular, everyday outfits. The main change was the type of fabric used, as holiday outfits used items made in factories.
Traditional Russian clothing for men featured simple cuts. The shirt worn by men had the shape of a tunic, and was made from basic canvas, folded along the weft. In the center of the piece of cloth was a hole and a small cutaway. To make the clothing bigger, tailors would add side seams and triangular wedges. In some places, tailors would also add a slit on the right or in the center.
The collar of the shirt wasn’t high, and was maximum 2 cm (0.75 in) tall. Buttons were used to close the collar.
Traditional Russian clothing not only protected against heat and cold, but also conveyed information about the person wearing it. For example, single men and young boys wore long shirts that reached above the knees. Older men and married men wore shirts that covered the knees. In some regions, young men wore shirts so long that they didn’t even need to wear pants, though this was an exception rather than the rule. Quite often, the first pair of pants was gifted to a boy after the age of 6.
Traditional pants were made of two rather thin legs, each cut of two pieces of cloth. The instep was made with diamond-shaped inserts, rather like modern gussets. As elastic did not exist, the pants were held up with a special rope, called a “gashnik”. A small pocket for combs, wallets and keys could be attached to the gashnik.
Among peasants, traditional Russian clothing was made from homemade cloth, such as hemp, cotton, or linen. In the 19th century, homemade cloths were replaced with manufactured cloths that were cheaper. Homemade cloths were only used for special clothing and rituals, such as funeral clothing.
Belts
Men always wore their shirts untucked, covering their pants. Traditional Russian dress required a belt, with the knot on the left side. It’s unsurprising that there is a saying in Russian that means “to untie oneself”, which means to act rudely or break rules.
Belts were made of cloth, knitted, or woven from threads, cords, or pieces of leather. By the beginning of the 20th century, regular leather belts had already replaced traditional belts in Russian dress. The traditional belts had been filled with meaning since pagan times, and were charms and talismans that were given at weddings or other ceremonies. After a wedding, the bride would give all the guests belts as gifts (even if this meant giving away more than 100 belts). The groom was presented with a belt, which, legend has it, had extra protective powers. Some people would weave names, prayers, or passages from holy books into belts, and children were dressed in a belt for their christening.
But the funeral clothing, also an important part of a Russian’s traditional clothes, did not include a belt. Funeral clothing included no ties, clasps, or buttons.
Wedding clothing for men was similar to standard clothing, and included a pair of pants and a shirt. The shirt had to have long sleeves. The front of the shirt, as well as the hem on the sleeves, was richly decorated with embroidery and inserts. The belt was wide and long, and was also decorated. Often, these ornaments included texts, symbols, and charms woven into the belt.
NATIONAL CLOTHING OF THE DUNGAN PEOPLE
Men’s and women’s clothing is close to the North Chinese: right-wing (for men also straight-cut) robes and jackets, wide trousers, clothed shoes without a heel; Black and blue colors predominate, women’s clothing is decorated with embroidery. Headdresses — solo hats, fur and felt hats. Young women walked with their heads uncovered, older women wore headscarves.
All Dungan traditional clothing was divided into three groups: summer, demi-season (spring-autumn) and winter. It was distinguished by the simplicity and some similarity of men’s and women’s suits: trousers, single-breasted and double-breasted clothing, and outerwear.
Dungan men’s clothing has undergone the most changes and is completely out of use these days. But in the first years of life in Semirechye, Dungan men wore Manchu attire and wore a braid. The preservation of such attire was dictated by the isolation and compactness of the Dungans in the Semirechensk region. However, over time, the Dungans, especially the men, began to imitate the local Turkic peoples. Already at the beginning of the 20th century. Dungan men wore Tatar camisoles, Kyrgyz fur coats, Uzbek ichigs with galoshes and fur hats, Russian boots, and wealthy townspeople wore European suits.
Dungan women’s shoes are varied in shape and colorful in design. Embroidered weekend shoes in combination with national clothes look exceptionally elegant. Women’s cloth shoes are made of silk and cotton fabrics; Dungan women also wear shoes made of black velvet. They are very original. Bright shoes for brides are very beautiful. It is hand-embroidered with rich colors of flowers and ornaments. This shoe is a continuation of the wedding dress, which is made by hand and trimmed with traditional appliqués.
NATIONAL CLOTHING OF THE TURKISH PEOPLE
The traditional clothing worn by the Turks was generally characteristic in its cut for other autochronic groups in the region. Everyday men’s clothing included a Circassian coat made of woolen fabric («chokha» — cargo, and general Caucasian), a «jacket» («arhalukh» — a term of Turkic origin, which has a regional distribution), trousers («shalvar» — Turkish, and general regional.) , sheepskin or cloth vest (“yelek” — Tur.).
The most common headdresses are a hat with headphones (“kabalah” — Georgian), a hat (“papakh” — regional). Women’s clothing is a tunic-shaped shirt (“terek” or “kulmek” — probably from the Turkish “gemlek”), a dress (“kaftan” — Turkish), trousers (“fog” — regional). The headdress included a small round skullcap (“katha” — region-wide), a veil scarf covering the chin (“lechek” — a term found among various peoples of Central Asia and the Caucasus, including Georgians, Kurds and some groups of Turks in Eastern Anatolia), a headscarf (“poshi” is probably a local name) and a cape-veil “zgram” — found among different groups of the region). Traditional men’s shoes are made of rawhide (“chorukh” — region-wide); women’s — shoes «kondura» — tour.).
Modern Turkish clothing: jackets, trousers, shirts, etc. Some older people wear turbans and fez. The main headwear is a cap, a hat, and berets. Young people, especially in cities, walk around with their heads uncovered. Older people prefer astrakhan hats. In women’s clothing, national characteristics have been better preserved: shawls, modest long and closed dresses, women go outside (even in summer) in long cloaks or anthers that hide their figure.
The national women’s costume has been preserved mainly in rural areas. This is a holos: a scarf, a long wide dress.
The women’s costume of the Ahiska Turks traditionally consists of trousers, a wide shirt and a wide long dress, on the head there is a large scarf and a headdress made of gold coins. Men wore pants, shirts, and sashes; they wore hats or fez on their heads. Nowadays, more practical clothes are usually preferred to national attire. However, women still wear headscarves.
NATIONAL CLOTHING OF THE UZBEK PEOPLE
Men and Women’s Tradional Costume.
Uzbek National Headwear
Traditional uzbek clothes are very bright, beautiful and cozy. Uzbek clothes are a part of rich cultural traditions and life style of Uzbek people. In urban places it is uncommon to meet people in traditional Uzbek clothes, now it is worn on traditional festivities and holidays. But in rural places it is still a part of everyday and holiday garments.
Uzbek Men’s Clothing
The basis of national men’s suit is a chapan, the quilted robe, tied with a kerchief. Traditional men’s cap is tubeteika. Kuylak is the men’s straight cut undershirt. Ishton is men’s wide trousers, narrowed at ankles. Traditional footwear is high-boots, made of thin leather. Shirts were worn everywhere, but men from the Fergana Valley and Tashkent region wear a yakhtak, a wrap shirt. Both of these types were sewn from homespun cotton cloth and feature a moderate aesthetics in a form of a decorated miniature braiding- jiyak, stitched along the collar.
Belts for gala dresses were normally very smart, made of velvet or embroidered, with silver figured metal plates and buckles. Everyday shirts are tied with long sashes.
Uzbek Women’s Clothing
Traditional Uzbek women’s suit consists of plain khan-atlas tunic-dress and wide trousers. Holiday garments were made of satin fabric richly embroidered with golden thread. Women’s headdress consists of three elements: a skull-cap, kerchief and turban. An essential part of traditional holiday garments of Uzbek women are gold and silver jewellery: earrings, bracelets, necklaces. Surkhandarya women most of all prefer the colors of red nuance as a symbol of well-being. The embroidery pattern was chosen not by chance, it always had magic or practical function. One could judge about the owner’s social status by the patterns, though sometimes they bear other meanings. For instance, repeating geometrical pattern on the braiding was a something like an amulet Clothing of black or dark blue colors was not popular in any region of Uzbekistan due to a superstition. Sogdian patterns have preserved the traces of Zoroastrian influence. The colors in this region were chosen on the basis of the position in society. For example, prevailing blue and violet nuances in a woman’s dress showed her husband’s pride of place, while greenish motifs were frequently used by peasants and craftsmen.
The footwear consisted of mahsi (ichigi – nice heelless step-in boots with a soft sole), and high boots made of rough leather or rubber. It was very handy and warm footwear which is quite popular even today.
Women and Men’s National Headwear. Tubeteikas (Skull-caps)
Headdress is one of the main elements in the traditional Uzbek clothing. The national headwear in many countries of Central Asia, including Uzbekistan is a tubeteika (skull-cap). Tubeteika is derived from the Turkic word “tubé”, which means “top, peak”. Tubeteika is worn by everybody: men, women, and children. Only elder women do not wear tubeteikas.
Today it is uncommon to meet a man in the tubeteika in large cities, mainly it is an important element of holiday garments at family parties and religious celebrations. The common form of the Uzbek tubeteika is tetrahedral and slightly conical. Traditional men’s tubeteika is black and embroidered with a inwrought white pattern in a form of four “paprikas” and 16 miniature arches. An everyday tubeteika, “kalampir”, is one of the simplest and widely used cap, its importance must not be underestimated. This tubeteika is an essential attribute for some events even in the environment of a country-wide influence of the European culture. There are smart tubeteikas enriched with bright and colorful embroideries and patterns for special festival occasions. Each region of Uzbekistan has its own national headdress ‘tyubeteyka’ (in Rus) in height and pattern. Despite the wide range of variety it is considered that there are only six main schools of tyubeteyka embroidery in Uzbekistan: Ferghana, Tashkent, Kashkadarya-Surkhandarya, Samarkand, Bukhara and Khorezm-Karakalpak. For special, festive cases there are smart tyubeteykas that are rich in bright and gold embroidery and patterns.
NATIONAL CLOTHING OF THE KURD PEOPLE
The clothing of the Kurds depends on the social status of the Kurd or Kurdish woman, their tribal and religious affiliation and age.
Men’s clothing consists of trousers and a shirt made of white cotton fabric. A sleeveless vest is worn over the shirt, then a caftan with slits at the hips and wide sleeves. Over the caftan, wealthy people wear a cloth jacket trimmed with multi-colored cords.
A mandatory element of a man’s suit is a long (often about 30 m) woolen or cotton belt, which the Kurd repeatedly wraps around the waist. A dagger, a pipe and a pouch are tucked into the belt. A dagger, a pipe and a pouch are tucked into the belt. Men wear felt or felt caps of various shapes, wrapped in bright fringed silk or wool scarves. Woolen socks and leather shoes or boots are put on the feet. The festive clothing of a wealthy Kurd differs from everyday clothing in its colorfulness. The urban Kurdish population wears predominantly European-style clothing.
Women’s costume, depending on their tribal affiliation, comes in various colors — red, green, yellow, blue, black, etc. Women’s clothing consists of calico or satin trousers of various colors (Yezidi women wear trousers only in white); shirts; a woolen or velvet sleeveless vest, trimmed with mother-of-pearl buttons on the front; sweatshirts; numerous gathered skirts, made either from chintz and satin, or from silk. Instead of skirts and jackets, they sometimes wear a wide dress, cut from top to bottom and gathered at the waist. An apron is worn over skirts or dresses. In addition, girls wear a long woolen belt around their waist, and women wear a woolen shawl over the belt, hanging on the lower back in a triangle. On their feet they wear woolen socks with black or bright patterns and leather shoes.
The women’s headdress has the shape of a beveled cylinder, complex in design and decoration. It is made of bast (plywood, thin tin) and lined outside and inside with brightly colored cloth. Several rows of coins are sewn onto the front of the headdress, and multi-colored silk scarves are wrapped around it on top. Elderly women and old women do not sew coins and tie white scarves around their headdress, arranged in a strictly defined order. Girls wear red fezzes trimmed with coins and wrapped in silk scarves.
Kurdish women wear numerous decorations: forehead, ear, neck, chest, hand, waist, and ankle. Mandatory elements of jewelry are coins, mother-of-pearl buttons, beads, and seed beads. Most Kurdish women wear a rosette-shaped nosepiece with a semi-precious or precious stone. Kurdish women fill their eyebrows and eyelashes and paint their palms with henna.
Modern Clothing
Kurdish women’s dress, modernized with minimalist style
Modern Kurdish women’s dress is traditional. It is, however, still fashionable amongst the Kurdish community. Kurdish women and men often have a large collection of Kurdish clothing and frequently seek out new designs and fabric. They usually buy the fabrics of their choice and then have clothing tailored, as there are tailors who specialise in Kurdish clothes. Recently these respected tailors have turned into designers, creating variations on the conventional structure of the dress. In villages, women usually tailor for their entire family after everyone chooses their fabric.
NATIONAL CLOTHING OF THE AZERBAIJAN PEOPLE
Traditional azerbaijani clothes are very beautiful and original. Female dresses are graceful in silhouette and cut, emphasizing supple waists of Azerbaijani beauties. They are decorated with intricate embroidery trimmed with beautiful «gold» bands.
Menswear is also very original. It emphasizes courage should not be too tight to constrain swift movements.
Women’s wear was made basically of silk and velvet, the man’s — from cloth and home-made cashmere fabric.
A remarkable element of Azerbaijani clothes is underwear. Both female and male it was made of linen and cotton fabrics. Rich beauties could afford silk ones.
Azerbaijan traditional clothes — Women
The style reflected the marital status and age of the owner. A young girl’s wear noticeably differed from a married women’s. Young women dressed the most brightly and elegantly.
A woman’s clothes included: an over shirt, arkhaluk, chepken, lebbade, kyuleche, kyurdu, ashmek and bakhari.
The shirt used one button on the collar. The sleeves were normally long, wide and straight. The front bottom part of the shirt was decorated with silver or gold coins.
Tight fitting chepken (caftan) was worn over the shirt. On the sides chepken had sleeves ending in oversleeves. It was made of velour and various glittering fabrics.
Arkhaluk is considered one of the most widespread kinds of clothes in Azerbaijan . It was also tight fitting and had a lining. Some arkhaluks had straight wide cut and slits on both sides. Arkhaluks were made in different sizes.
Lebbade (dressing gowns) were quilted and lined. The collar of lebbade was open was tied in the waist with a band. The sleeves of lebbade were short. Lebbade was sewed from velour and different glittering fabrics. The collar, sleeves and hems were trimmed with a band.
Ashmek is quilted outer clothing. The inner part, the collar, the sleeves and the hem of ashmek were trimmed with fur.
Kzurdu is a quilted sleeveless women’s wear with open collar and slits on doth sides. Kyurdu wes made of velour.
Bakhari s a quilted lined women’s wear. The sleeves were straight down to knees, the collar was open. Bakhari was mainly made from velvet. The collar, the hem and the sleeves were trimmed with various bands, edgings and chains.
Kyuleche is upper women’s top with goffered hem. It had down to knees length; the sleeves were below elbows.
Tumans (skirts) which were worn by Azerbaijani women were long — down to the floor. Tuman was made of silk or a woolen fabric with various patterns consisting of 12 pieces. Tumans could be goffered or pleated and were decorated with pompons made from color silk or gold threads.
Gold or gilded silver belt were worn with arkhaluk or chepken. Besides them there were also leather belts with sewn on silver coins or with a silver metal plate.
Women wore boots with the embroidered surface and high boots with long legs.
The most popular female headdresses were skull-caps and silk kerchiefs. Outside home girls put on a veil.
Various jewelry supplemented clothes and enriched its national features. Jewelers made them from gold and silver, precious stones. Azerbaijani women loved jewelry and skillfully used them. The complete jewelry set was called «imaret». It included head and breast jewelry, rings, earrings, belts, bracelets.
Azerbaijan traditional clothes — Men
Typical men’s clothes consisted of an upper shirt, arkhaluk, chukha and wide trousers.
Upper man’s shirt has a button or a buttonhole. A man’s shirt was made of satin and sateen.
Arkhaluk was a close-fitting wear. Its hem was decorated with frills, sleeves were straight gradually narrowing in elbow. Arkhaluk could have one or two pockets; they were collar-buttoned. For making arkhaluk cashmere, satin and sateen were used. With arkhaluk young men wore a belt or a girdle and adults or elderly men used a sash.
Chukha is a kind of upper menswear in Azerbaijan . There were buttons or buttonholes along the entire length of the sleeves slits. On chukha chest were stripes for decorations.
Man’s wide trousers were made of woolen fabric. They were wide enough for a man to ride a horse.
In winter they wore sheepskins and fur coats from natural leather and furs.
In was indecent in Azerbaijan not to wear a headdress. The popular kinds of man’s headdresses were various papakhas made of leather. Widely spread were arakchyns from silk fabric and decorated with gold embroideries. Elderly men and old men carried soft quilted «teseks» from white coarse calico.
Man’s footwear made from chamois leather was one-color and without patterns. In cities the men wore boots, in the country — charyks.
NATIONAL CLOTHING OF THE KYRGYZ PEOPLE
Kyrgyz clothing reflects the lifestyle and regions of Kyrgyzstan, with designs and materials drawn from nomadic life. Wool, felt, leather, skins, and coarse cloth are the main materials used for Kyrgyz clothing, with ornamentation taken from tribal traditions and nature. Even though many people wear Western clothing, traditional elements are still visible everywhere, and people are proud of their traditional clothing in Kyrgyzstan.
The kalpak is perhaps the most famous item of clothing in Kyrgyzstan. A tall hat, made of white felt, it is usually worn by men after the age of 6. Men also wore a chapan, a coat with a high collar, and suede or leather trousers. Sometimes honored guests are presented with an intricately embroidered kalpak and long embroidered felt coat, called a chepken.
Women often wore a beldemchi, a skirt with a slit in the front, over a basic dressing gown or dress. For ceremonial occasions, dresses with ruffles on the sleeves and skirt are the most common, worn with embroidered vests and conical hats with feathers in the top (called shokulo). A large headdress made of up to 30 m (100 feet) of intricately wrapped fabric, called an elechek, was traditionally worn by women, and is still popular for ceremonies and festivals today.
While nowadays clothing is much more Western than traditional, visitors should still be conscious of cultural difference regarding dress. In Bishkek, anything can be worn without attracting attention, but in Osh and in villages, visitors should dress more conservatively to avoid drawing unwanted attention.
NATIONAL CLOTHING OF THE TATAR PEOPLE
Traditional Tatar female clothes shared many elements with men’s clothing, including long shirts (kyul’mek) and trousers (yshtan). Women’s clothing was typically adorned with embroidery and trim and included velvet camisoles and an apron. One unique element of Tatar women’s clothing was the kalphak. Tatar women also wore various headgears, such as shawls (yaulyk), ear-flaps, and so on. The Tatars often wore leather boots (kata, chitek, kevesh) and multicolored shoes. Young women even wore breast ornaments made from corals and coins. While Tatar girls would often walk with uncovered heads, adult women would typically wear cotton shawls as a manner of dress.
Men’s traditional clothing included broad and long shirt sleeves called kyul’mek. Usually it was assembled with easy-to-wear dressing gowns with straight backs (yshtan), and camisoles (kamzun). During the winter months, men would wear fur coats (tun) or multon coats (tulup). Their headgear would consist of tyubeteika. Headwear included round fur caps, malahay, and hats in the summer and spring, and felt and fur hats in the winter (burek). Popular items of outer clothing for men also included Bukhara dressing gowns (chapan). As well as scarves, which did not have high and turn-down collars.
NATIONAL CLOTHING OF THE BASHKIR PEOPLE
Clothing has always been and remains an integral part of the material culture of the society.
Bashkir national clothes reflect the ancient traditions of Bashkir people and their existence. Bashkir people used traditional materials for the manufacture of clothing. Mainly they used domestic cloth, fabrics made of various threads, sheepskin, firs were the basic materials for making clothes.
The progress of nation can be seen through the changes in national costume. For example, one of the significant elements of woman’s costume was breastplates (tusheldrek, hakal, yaga) which covered the slit of a dress. The form of breastplates is not identical in different areas: from the form of a triangle to circle, from short to long length till hiplines. Its major attires were artistically liable patterns and gemstones set in silver.
Traditional Bashkir costume is a bright determinant of people’s national identity.
The clothing of the men consisted of a wide and a long shirt with a straight collar neckline, baggy pants, light flared kaftans, vests and fir coats: bille tyn, tire tyn. Men’s hats were tubatais, round furcaps, malakhais , hats. Old men wore hats in black colours while young men’ hats were green, red and blue. Kemer — traditional wide men’s belt with a jewelry clasp.
Bashkir traditional women’s clothing was the most diverse. The basic clothing Bashkir — it dresses in bright colors «kuldek» floor-length skirt with a wide and sewn on her flounces. On the dress Bashkir wore close-fitting vest «kamzul.» Also in the 19th century was the spread apron «alyapkys» of linen fabric. Dark robes «Yelyan» slightly form-fitting at the waist, worn in all areas of Bashkiria. In winter, the rich Bashkir wore coats of expensive fur — fox, marten, beaver, otter.
Traditional costumes are peculiar to or characteristic of a certain nation or ethnic group, which usually retains strong elements of the culture from which it originates.
NATIONAL CLOTHING OF THE KOREAN PEOPLE
The hanbok (Korean: 한복; Hanja: 韓服; lit. Korean dress) is traditional clothing of the Korean people. The term hanbok is primarily used by South Koreans; North Koreans refer to the clothes as chosŏn-ot (조선옷, lit. ’Korean clothes’). The clothes are also worn in the Korean diaspora, especially by Koreans in China. Koreans have worn hanbok since antiquity. The earliest visual depictions of hanbok can be traced back to the Three Kingdoms of Korea period (57 BC to 668 AD) with roots in the Proto-Koreanic people of what is now northern Korea and Manchuria. The clothes are also depicted on tomb murals from the Goguryeo period (4th to 6th century AD), with the basic structure of the hanbok established since at latest this period. The ancient hanbok consisted of a jeogori (top), baji (trousers), chima (skirt), and the po (coat). The basic structure of hanbok developed to facilitate ease of movement; it integrated many motifs of Mu-ism.
For thousands of years, the hanbok most people wore was pure white with no ornamentation. More ornate hanbok was typically reserved for special occasions such as weddings. The color white was seen as pure. In some periods, commoners (seomin) were even forbidden from wearing colorful hanbok regularly. Modern hanbok are typically patterned after the hanbok worn in the Joseon dynasty, especially those worn by the nobility and royalty.
Jeogori and chima
The jeogori (저고리) is the basic upper garment of the hanbok, worn by both men and women. It covers the arms and upper part of the wearer’s body.There are various styles and types of jeogori varying in fabric, sewing technique, and shape. The basic form of a jeogori consists of gil, git, dongjeong, goreum and sleeves. Gil (길) is the large section of the garment on both front and back sides, and git (깃) is a band of fabric that trims the collar. Dongjeong (동정) is a removable white collar placed over the end of the git and is generally squared off. The goreum (고름) are fabric-strings that tie the jeogori. Women’s jeogori may have kkeutdong (끝동), a different colored cuff placed at the end of the sleeves. Contemporary jeogori are presently designed with various lengths.
Goreum
Goreum (고름) refers to the strings that fasten clothes together.
Traditionally, there are many types of goreum. Fabric goreum were potentially used since Gojoseon. They were originally practical but often decorative. Silla had regulations against types of Dae (belts) and decorative goreum for each Golpoom. Southern parts of Korea, including Silla, had a colorful goreum on the front of the neck, which influenced Yayoi culture. Parts of Goguryeo style had a fabric goreum loop around the waist with a decorative ribbon to the side like a belt. Generally, thin and short ones were used on the inside and more decorative, colourful ones were used on the outside. Since the early form of the jeogori was usually wrapped across the front, the outside goreum was placed on the side of the wearer, below the armpit. Starting in Joseon dynasty, the goreum slowly moved to the front of the jeogori. In the 20th century, the goreum became the commonly known long and wide decorative ribbons on the front of the jeogori and was coined the Ot-goreum.
Chima
Chima (치마) refers to «skirt», and is also called sang (裳) or gun (裙) in hanja. The underskirt, or petticoat layer, is called sokchima. Chima-malgi is the waistband that trims the top of the chima. Chima were typically made from rectangular panels that were pleated or gathered into the chima-malgi (waistband). This waistband also had goreum strings for fastening the skirt around the body. From the Goguryeo to Joseon periods, chima have been striped, pleated, patchworked, and gored.
Sokchima was largely made in a traditional way until the early 20th century when shoulder straps were added, later developing into a sleeveless bodice or «reformed» petticoat called Eo-Kkeh-Heo-ri-Chima. By the mid-20th century, some outer chima also gained a sleeveless bodice, which was then covered by the jeogori.
Baji
Baji (바지) refers to the bottom part of the men’s hanbok. It is the term for «trousers» in Korean. Compared to western style pants, baji does not fit tightly. The roomy design is aimed at making the clothing ideal for sitting on the floor and an ethnic style that dates back to the Three kingdoms period. It functions as modern trousers do and the term baji is commonly used in Korea to refer to every kind of pants.
The baji-malgi is a waistband of the baji that has a long string of goreum.
Baji can be unlined trousers, leather trousers, silk pants, or cotton pants, depending on style of dress, sewing method, embroidery and so on.
Po (포/袍) is a generic term referring to an outer robe or overcoat. There are two general types of po, the Korean type and the Chinese type.
NATIONAL CLOTHING OF THE GERMAN PEOPLE
Tracht in the original German signifies what is worn and the way it is worn, that is a style of clothing and how it is worn or accessorized.Very often these clothes originated as workwear and showed that the wearer belonged to a certain group of people such as officials, workers, a guild, order or a certain city or region.Up and down the country, the Trachten was used to show affiliation to a class, a religion or an ethnic or professional group.
Yet, traditional clothing in Germany used to highlight differences just as much as belonging: the dress code prohibited farmers from dressing like nobility and Germans dressed a certain way to look different from the French.
In the 18th century, traditional clothing became part of folklore to create a sense of German unity and nationality. In the 19th century, the idea of uniform workwear further developed into clothing that despite being simple and traditional was worn in a fine and splendid version to festive events.
Dirndl and Lederhosen are the most recognizable symbols of traditional German clothing. Originating in Bavaria, these iconic outfits have gained popularity throughout the country. The Dirndl, a dress typically featuring a blouse, bodice, skirt, and apron, is often paired with accessories like a handbag or jewelry. Lederhosen, traditionally leather pants for men, are complemented by embroidered shirts and suspenders.
Men’s Clothing: Lederhosen
This Bavarian classic outfit for men is worn at all kinds of festivities. It consists of leather pants, a shirt, knitted stockings and leather shoes, traditionally worn with a hat and other accessories.
Lederhosen can be short, only reaching the thigh, be of a knicker bocker style or go all the way to the ankles. They feature a bib with deer horn buttons and are worn with H-shaped suspenders over the shirt. The outfit originated in the mountain regions of Bavaria from where it spread to the lowlands as well. There are at least six main regional variations with further minor variations and local styles.
Women’s Clothing: the Dirndl
The Dirndl is a traditional outfit for women also originating from Bavaria’s Alpine region, but many variations exist. Other Alpine countries such as Austria, Liechtenstein, Switzerland and Italy all have local variations and traditions.
The traditional Dirndl consists of a dress with a tight bodice and a deep round or rectangular neckline. An apron is worn over a wide skirt with a high waist and varying lengths. Local and generic variations exist as well as simple and exquisite, expensive designs.
NATIONAL CLOTHING OF THE UIGHUR PEOPLE
The traditional dress of the Uyghur people is deeply intertwined with both their history as traders along the Silk Road and their devout belief in Islam. In particular, two pieces of clothing have become symbolic of the Uyghur ethnic minority: the chapan and the doppa. The chapan, a variant of the caftan, is a long coat that is worn over the clothes during the winter months. It is typically worn by men and comes in a variety of colours, from muted blues to fiery reds. Intricate patterns are embroidered on the exterior and, instead of buttons, the chapan is bound by a large cloth band around the waist.
The doppa is a square or round skullcap that is worn not only by the Uyghurs but also by the Kazan Tartars, the Uzbeks, and the Tajiks. The cap itself is usually black or white, although other colour variants do exist, and it is traditionally embroidered with vibrantly colourful patterns, much like the chapan. Older Uyghur men are known to grow long beards and wear a much taller version of the doppa, which is fringed with fur at the bottom.
While men sport the chapan, women wear exquisitely embroidered long-sleeved dresses that billow out at the waist. Popular embroidery motifs include vines, pomegranates, moons, arabesques, and geometric patterns. Golds, reds, and blacks are the most popular colour combinations, although pinks, greens, blues, purples, and even tie-dyes also feature. To complement these luxurious dresses, Uyghur women don plenty of jewellery, including large earrings, bracelets, and necklaces.
Young girls tend to braid their hair in a number of long plaits, as this is regarded as a symbol of feminine beauty, while married women usually wear two plaited pigtails affixed to the head with a crescent-shaped comb. Although it is still reasonably uncommon, some women will wear the veil in-keeping with their Islamic faith. Both men and women wear silk slippers or leather boots, depending on the season and the occasion. From shimmering satins to rich silk threads, the opulence of the Uyghurs’ traditional dress is undeniable.
NATIONAL CLOTHING OF THE UKRAINIAN PEOPLE
Ukrainian national clothing is the clothing worn by people living in Ukraine, mainly ethnic Ukrainians. The most famous Ukrainian clothing items are the embroidered shirt (vyshyvanka), a cloth sash and a vinok flower crown.
Shirts
The embroidered sorochka shirt (Ukrainian: сорочка), also known as vyshyvanka, is the most important element of the Ukrainian costume. Vyshyvankas were typically made from hemp of linen and differed significantly between regions, in both cut and decor.
The earliest vyshyvankas appeared in Ukrainian villages in the middle of the 18th century despite the fact that Ukrainian embroidery is known from 10 to 11 centuries, but it is limited to goldwork for the feudal nobility. After villagers started making vyshyvankas, they acquired a new symbolic meaning as magic talismans and even started being seen as wearer’s substitution: for example, selling one’s own vyshyvanka would result in selling one’s happiness.
The typical silhouette of a Ukrainian shirt included a long straight sleeve that ends with a wristband cuff; the typical adornment was located at the cuff, the sleeve above the elbow and the shoulder, which is a custom adopted from Byzantium along with Christianity. The cut, colours, sewing and decorating techniques, the shape of the collar, the sleeve’s shape and manner of attachment to the body are varied between regions.
Sashes and head coverings
Vinok, or the wreath, is the third national symbol of Ukraine. Flower crowns were worn by unmarried women and brides during the wedding, but the symbolic meaning of the wreath is wider: vinok is an ancient pagan talisman, it is used in the winter holiday season divination [uk] and other rituals. In winter time, wreaths were made from hay, wool, feathers and dried plants and leaves. Regional vinok variants include the feathered karabulya (Ukrainian: карабуля) from Carpathian Bukovina, silk ribbon wreaths of Kyiv and Poltava oblasts and others.
The married women’s head covering, ochipok, was mainly an indicator of the wearer’s marital status: she had to cover her hair after the wedding ceremony. The ochipok was in turn often covered by a piece of cloth (a namitka wimple or a khustka kerchief).
Shoes
Polissya Ukrainians wore bast shoes (lychaky) while Carpathians had their postoly shoes made from leather; choboty boots with a seamed or seamless shaft were popular throughout Ukraine.
Outer garments
Kozhukh fur coats are prominent in Ukrainian culture as fertility-related symbols: the kozhukh turned inside out covered the bench from which the parents blessed their children’s wedding; it also covered the seat of the bride during the unbraiding and the marital bed. A kozhukh worn wrong side out was worn by the bride’s mother before the marriage. Kozhukhs could be decorated with black and grey wool, appliqué, embroidery and sewn-up colourful stings.
Colour and motifs
The most prominent colour of Ukrainian clothing is red. It can be found in every region, especially on festive clothing where it dominates. Polesian daily clothing is also decorated with red and white ornaments while Podoliyan costume was mainly using black and white; Hutsuls used a lot of orange and yellow while the clothing of Carpathian Ruthenia and Lemko Region employed blue even on festive wear.
NATIONAL CLOTHING OF THE CHECHEN PEOPLE
Women’s suit
Chechen women wore a headscarf as a symbol of chastity. It was considered a symbol of social power and the preservation of the sacred purity of women. Women’s clothing varied in materials, colors and patterns. It was an indicator of a woman’s social and age status. The outfit consisted of a tunic dress, an outer dress, a belt and a scarf, but could be complemented with various decorations, which also emphasized the woman’s belonging to a certain class.
The tunic dress was made from light, often monochromatic materials and reached to the ankles. The sleeves of the dress were narrow and long, reaching to the wrists, and the stand-up collar was fastened with one button and almost covered the neck. So-called bibs were sewn onto the lower dress.This decoration on the dress was made to order, based on the imagination and financial capabilities of the customer. Breastplates were made of silver, with stones, and sometimes even covered with gold. Over time, these plates began to be made in the form of undergarment fasteners.
A swinging dress (gabali), resembling a robe or cape, was worn on top of the lower one. It was opened to the waist to show the bibs, and fastened at the waist with small hooks, hugging and emphasizing the figure. Gabali was usually made of velvet, satin, brocade and cloth. There was a variety of colors, styles and materials here. They were often decorated with gold embroidery, braid, frills, and folds. Adult women did not wear g1abali, as it was considered too bright for them, a ceremonial outfit.
The belt gave special beauty to the robe. It was made individually to order, most often from silver. This detail of the national costume is considered the most valuable. Sometimes silver was plated with gold, decorated with stones and various engravings.
The outfit was complemented by a scarf (kortal). Young girls and women tied long scarves and scarves made of light material on their heads. Elderly women wore large scarves with fringes and a bag into which their hair was thrown (chukhta). Women threw braided braids into the chukhta and put it on their head like a hat so that the hair was not visible, and a large scarf was thrown over it.
Men’s suit
The men’s suit consisted of a beshmet, a Circassian coat and trousers. Also integral parts of this outfit were a hat, a belt and a dagger.
The beshmet was a half-caftan that emphasized the silhouette of the highlanders, their courageous figure. It tightly fitted the torso and diverged from the waist down almost to the knee. The stand-up collar was fastened at the neck with several buttons and almost completely covered it. Beshmet usually consisted of lightweight materials that did not restrict movement. Festive versions of the beshmet were made from beautiful and shiny materials, such as satin, and could surprise with a variety of colors.
A Circassian coat was worn over the beshmet. It was not very different from general Caucasian men’s clothing. The Circassian-Caucasian peoples borrowed details fThe Circassian coat resembled a cape, which was fastened at the waist and widened at the bottom. The length of the Circassian coat was usually below the knees, but adult men could wear it longer. Bandoliers (gas holders) were sewn onto the chest on both sides of the Circassian coat, into which charges for weapons were inserted. A thin belt was tied around the waist, into which a dagger (checker) was inserted.rom each other, and it is difficult to judge how this style was formed.
The men had light leather boots on their feet that went up to the knee. Pants were also tucked in there, which were also made of lightweight material and tapered downward to make them easier to tuck into boots.
The look was completed by a papakha. The headdress in the Caucasus is a symbol of courage. Touching a man’s hat meant inflicting a mortal insult, which could end tragically. There are many stories about how men died without taking off their hats in front of their enemies, without losing their honor and dignity.
NATIONAL CLOTHING OF THE INGUSH PEOPLE
The most striking and expressive item of material culture of every nation is clothing. Among the Ingush it was varied. The needs for clothing and fabrics were met from the local raw material base, while imported fabrics were also used.
Every family knew how to sew; women did this. Men’s clothing was strict and modest, well adapted to local conditions, and at the same time distinguished by simplicity and elegance, which met their moral and aesthetic needs.The main elements of a men’s costume were a shirt, trousers, a beshmet, a Circassian coat, a headdress, shoes and weapons. The beshmet was everyday clothing, the Circassian coat was worn on occasions when they went to visit, to a party, to a mosque, or village gatherings. Gazyrnitsa were sewn on both sides of the Circassian coat. Outerwear also included a burka and a sheepskin coat. As a headdress, the Ingush wore a hat (eltar-kiy) in winter and a hat (mangal-kiy) in summer. At the beginning of the 20th century. They began to wear caps later than hats. The shoes were varied — leggings, rawhide shoes. Later, boots (ikkash) and galoshes appeared. Women’s everyday clothing was a shirt dress (koch) and trousers worn underneath (sharbal).
Women’s festive costume was chukhi, which was made of silk, velvet and brocade. The attributes of the chukkha were caps in the shape of a truncated cone with gold and silver embroidery, as well as special bibs with clasps and a belt made of bronze and silver plates, decorated with engraving, niello, granulation, gilding, and semiprecious stones.
Women’s headdresses were varied — scarves, shawls, and also a special horn-shaped headdress — kurkhars. The Ingush women’s footwear consisted of soft morocco boots and flat-toed shoes without a back. Shoes were made from rawhide and morocco, which confirmed the spread of leather craft among the Ingush.In addition to shoes, leather was used to make pouches, belts, covers, saddles, harnesses, etc. The development of weaving is evidenced by spindle whorls found as a result of archaeological excavations. Among home-made fabrics, cloth occupied the first place, which was associated with the development of sheep farming.
NATIONAL CLOTHING OF THE GREEK PEOPLE
Ancient Greeks wore simple garments that draped over their bodies. The chiton and peplos were both simple outfits made from one-piece rectangles of fabric, with holes cut out for the head. The peplos was sleeveless, while the chiton covered part of the arms. Over this, people could wear a cloak called a himation. These outfits were usually made of wool, a fabric used frequently in Greek clothing, due to the prevalence of sheep farming in Greece and the country’s surprisingly cool winters. Linen was also traditionally used for clothing worn during the hot Mediterranean summers.
While Greeks today mainly wear modern «global» style clothing, they still don traditional regional costumes for festivals and national holidays. These costumes’ styles vary between the mainland and the islands, but many contain some elements of the ancient draped garments, and they all have some similar components in terms of materials and basic construction.
Once worn by fighters in the 1821 War of Independence, the traditional costume for men on mainland Greece features a kiltlike garment known as a foustanella. For example, the national costume — today the uniform for the Evzones, the presidential guard — includes a white foustanella that has 400 pleats, symbolizing the 400 years Greece was ruled by the Ottomans. That’s paired with a wide-sleeved white shirt and topped off with an embroidered woolen vest. Long, white socks, a sash and pointed shoes called tsarouhia — topped with their recognizable large pompons — complete the outfit.
Traditional women’s clothing in Greece also varies from region to region, but these outfits also contain similar elements. Most traditional costumes for women have a simple cotton dress as a base, with a sleeveless wool vest over it. To this, women may add aprons, sashes and, perhaps most importantly, large head scarves.
One example of a traditional outfit for women is the karagouna. This traditional wedding dress from Central Greece is very colorful and can be quite heavy. Like some other traditional Greek costumes, it includes many layers, starting with a black-fringed white underdress. Over that, women wear a few different coats, starting with an embroidered wool coat, followed by a long white sleeveless coat and then another embroidered waistcoat. This is all topped by a red apron. A woman wearing a karagouna will also don a head kerchief and chains of gold coins across her forehead and bosom to signify wealth. Traditional costumes have their place, but so do traditional customs.
NATIONAL CLOTHING OF THE TAJIK PEOPLE
Tajik traditional clothes differ from region to region in terms of color, mbroidered patterns, style. But there are some common features in every national costume.
A tunic-type shirt, wide trousers, a quilted dressing gown, a waist scarf, a skull-cap or a turban, leather boots, galoshes with pointed toes (which are frequently worn over boots ) — for men, a tunic-type dress, wide trousers, a kerchief or a skull-cap — for women. Modern peasants still adhere to the national style in clothes.
Girls and women wear skullcaps and scarves mostly for various occasions (weddings, birthdays). National jewelry is mostly made of silver. They are very massive, forged, embossed: necklaces, pendants, earrings and rings.
Rumol is men’s cotton waist kerchief, decorated with embroidery of various colors — by basma stitch or double-sided satin stitch. Patterns of floriated nature resembling Arab script predominate mainly on them.
Toki – kallapush (skull cap) is a traditional part of the national Tajik costume. The most popular are “chusti”, men’s black and white skull caps with bodoms (almond) or kalamfurs (capsicum) embroidered on white silk. Along with them, however, light semi-spherical machine-embroidered skull caps – arakhchin are met in many areas of Tajikistan. There are several traditional types of composition and ornamental patterns for them. Women’s square skull caps with bright “florinated” patterns embroidered with cross stitch are widely used. Tajik round flat-bottomed skull caps embroidered with satin stitch with colored silk sowings are also known in Pamir.
NATIONAL CLOTHING OF THE KARACHAY PEOPLE
Women’s clothing retained elements of the costume of the Alan period. These include, for example, the presence of metal rims, decorated with stamped, dotted, geometric patterns, which were sewn to the headdress. This headdress was a tall, pointed, woven cap, onto the top of which metal caps covered with a pattern were sewn (sometimes with a ball on the top). It should be noted that in Karachay, the bronze and silver plates that adorned these caps and, obviously, clothing, as well as the tops for the caps and rims, were covered with a stamped punch pattern, characteristic of the Alans of the early Middle Ages. The medieval Karachay dress was decorated with silver breast buckles and buttons sewn in two rows to the fabric.
Medieval traditions persisted until the 19th century. This especially applies to headgear. Girls’ festive dresses were made of velvet or silk in dark red, less often blue and green. They were decorated with gold embroidery and braid. The hats (ok’a berk) were also richly decorated. An integral part of a woman’s costume was the belt (kamar), which was a genuine work of jewelry art. Men’s clothing is more similar to the clothing of other mountain peoples of the North Caucasus:
- Tunic-like undershirt.
- Beshmet (kaptal) made of black, white fabric, sometimes (holiday) bright colors — bright blue, orange, striped. In everyday life, the beshmet was worn without a Circassian coat.
- The Circassian coat (chepken), as a rule, was weekend and holiday clothing. It was sewn mainly from black, grey, brown and white materials. The length of the Circassian coat usually reached the knees and below. The Circassian coat had a cutout on the chest and overhead gazyrs. Gazyrs were decorated with a chased or cast silver pommel, often with niello.
- The belt (belibau) was a narrow leather belt with silver plaques and leather pendants, with silver tips. It was a mandatory attribute of a men’s suit. It was worn on a Circassian coat, and if the man was without one, on a beshmet.
- Pants (kenchek) had straight, narrow, slightly tapered legs, with a large diamond-shaped wedge (ay) between them. The width of the wedge sometimes reached 80-90 cm.
- Leggings (yshim) were worn over the pants, reaching to the knees and above. The leggings were tied under the knees with leather straps (yshim bau).
- Chabyrs — shoes made of rawhide, made from one piece of leather with a seam at the back. They reached the ankles, where they were secured with a strap. They were worn on bare feet, and special straw was placed in them. In winter they wore felt shoes (yuuk). Chabyrs, like uyuk, were also worn by women.
- The headdress was similar to the headdress of other highlanders. The Karachais wore fur hats (teri berk) and felt hats (kiyiz berk). A tall astrakhan hat (buhar berk) was considered a festive headdress for men, which was passed down to the Cossacks under the name kubanka. An element of camping clothing was a burka and a bashlyk.
NATIONAL CLOTHING OF THE BALKAR PEOPLE
Women’s clothing retained elements of the costume of the Alan period. These include, for example, the presence of metal rims, decorated with stamped, dotted, geometric patterns, which were sewn to the headdress. This headdress was a tall, pointed, woven cap, onto the top of which metal caps covered with a pattern were sewn (sometimes with a ball on the top).
Men’s clothing is more similar to the clothing of other mountain peoples of the North Caucasus:
— Tunic-like undershirt.
— Beshmet (kaptal) made of black, white fabric, sometimes (holiday) bright colors — bright blue, orange, striped. In everyday life, the beshmet was worn without a Circassian coat.
— The Circassian coat (chepken), as a rule, was weekend and holiday clothing. It was sewn mainly from black, grey, brown and white materials. The length of the Circassian coat usually reached the knees and below. The Circassian coat had a cutout on the chest and overhead gazyrs. Gazyrs were decorated with a chased or cast silver pommel, often with niello.
— The belt (belibau) was a narrow leather belt with silver plaques and leather pendants, with silver tips. It was a mandatory attribute of a men’s suit. It was worn on a Circassian coat, and if the man was without one, on a beshmet.
-Pants (kenchek) had straight, narrow, slightly tapered legs, with a large diamond-shaped wedge (ay) between them. The width of the wedge sometimes reached 80-90 cm.
— Leggings (yshim) were worn over the pants, reaching to the knees and above. The leggings were tied under the knees with leather straps (yshim bau).
— Chabyrs — shoes made of rawhide, made from one piece of leather with a seam at the back. They reached the ankles, where they were secured with a strap. They were worn on bare feet, and special straw was placed in them. In winter they wore felt shoes (yuuk). Chabyrs, like uyuk, were also worn by women.
The headdress was similar to the headdress of other highlanders. The Karachais wore fur hats (teri berk) and felt hats (kiyiz berk). — A high astrakhan hat (buhar berk) was considered a festive headdress for men, which was passed on to the Cossacks under the name kubanka.
An element of camping clothing was a burka and a bashlyk.
Medieval traditions persisted until the 19th century. This especially applies to headgear. Girls’ festive dresses were made of velvet or silk in dark red, less often blue and green. They were decorated with gold embroidery and braid. The hats (ok’a berk) were also richly decorated. An integral part of a woman’s costume was the belt (kamar), which was a genuine work of jewelry art.
NATIONAL CLOTHING OF THE POLISH PEOPLE
In the period from the XIII to the XVI centuries. in Polish society there was a process of separation of peasants, townspeople (burghers) and gentry. This ever-deepening social difference gave rise to three types of clothing. The Polish national costume has come a long way until it has acquired common features in all regions of the state.
Initially, all clothing in Poland was divided into 3 large groups depending on the social status of a person: urban, gentry and peasant. The first two groups were often subject to changes, while peasant clothing underwent changes rarely and very slowly. The most widespread was the gentry costume, which absorbed many features from the peasant group of clothing and became popular among the entire people.
The division of Polish clothing into groups was associated with the quality of the material that was used to sew the products. Clothes for peasants and townspeople were made mainly from linen. In the national clothing of the Polish gentry, expensive natural wool fabric predominated. The set of the Polish national costume, regardless of the region in which it is common, includes (taking into account gender):
skirt;
shirt;
apron;
vest (corset);
belt;
trousers;
headdress;
special shoes (“kerpchi”);
decorations and additional accessories.
Basically, the colors used in Polish costume are red, brown, blue, green and their various shades. Often there are rainbow models, clothes with floral motifs, various decorative prints and inserts. Particular attention is paid to the headdress. Young girls and women wear bright, original scarves, flower crowns, married ladies wear caps.
Jewelry is also an integral part of the national costume in Poland. Most often they are red and come in the form of massive beads, bracelets, and earrings.
NATIONAL CLOTHING OF THE JEWISH PEOPLE
Jewish religious clothing is apparel worn by Jews in connection with the practice of the Jewish religion. Jewish religious clothing has changed over time while maintaining the influences of biblical commandments and Jewish religious law regarding clothing and modesty (tzniut). Contemporary styles in the wider culture also have a bearing on Jewish religious clothing, although this extent is limited.
Men’s clothing
Many Jewish men historically wore a turban or sudra, a tunic, a tallit, and sandals in summer. Oriental Jewish men in late-Ottoman and British Mandate Palestine would wear the tarbush on their heads.
The tallit is a Jewish prayer shawl worn while reciting morning prayers as well as in the synagogue on Shabbat and holidays. In Yemen, the wearing of such garments was not unique to prayer time alone but was worn the entire day. In many Ashkenazi communities, a tallit is worn only after marriage. The tallit has special twined and knotted fringes known as tzitzit attached to its four corners. According to the Biblical commandments, tzitzit must be attached to any four-cornered garment, and a thread with a blue dye known as tekhelet was originally included in the tzitzit. However, the missing blue thread does not impair the validness of the white.
Kippah
A kippah or yarmulke (also called a kappel) is a thin, slightly-rounded skullcap traditionally worn at all times by Orthodox Jewish men, and sometimes by both men and women in Conservative and Reform communities. Its use is associated with demonstrating respect and reverence for God. Jews in Arab lands did not traditionally wear yarmulkes, but rather larger, rounded, brimless hats, such as the kufi or tarboush.
Kittel
A kittel is a white, knee-length, cotton robe worn by Jewish prayer leaders and some Orthodox Jews on the High Holy Days. In some families, the head of the household wears a kittel at the Passover seder, while in other families all married men wear them. In many Ashkenazi Orthodox circles, it is customary for the groom to wear a kittel under the chuppah.
Women’s clothing
Married observant Jewish women wear a scarf (tichel or mitpahat), snood, hat, beret, or sometimes a wig (sheitel) in order to conform with the requirement of Jewish religious law that married women cover their hair. Jewish women were distinguished from others in the western regions of the Roman Empire by their custom of veiling in public. The custom of veiling was shared by Jews with others in the eastern regions.
NATIONAL CLOTHING OF THE CHINESE PEOPLE
Hanfu (simplified Chinese: 汉服; traditional Chinese: 漢服; pinyin: Hànfú, lit. «Han clothing»), are the traditional styles of clothing worn by the Han Chinese since the 2nd millennium BCE. There are several representative styles of hanfu, such as the ruqun (an upper-body garment with a long outer skirt), the aoqun (an upper-body garment with a long underskirt), the beizi and the shenyi, and the shanku (an upper-body garment with ku trousers).
Traditionally, hanfu consists of a paofu robe, or a ru jacket worn as the upper garment with a qun skirt commonly worn as the lower garment. In addition to clothing, hanfu also includes several forms of accessories, such as headwear, footwear, belts, jewellery, yupei and handheld fans. Nowadays, the hanfu is gaining recognition as the traditional clothing of the Han ethnic group, and has experienced a growing fashion revival among young Han Chinese people in China and in the overseas Chinese diaspora.
After the Han dynasty, hanfu developed into a variety of styles using fabrics that encompassed a number of complex textile production techniques, particularly with rapid advancements in sericulture. Hanfu has influenced the traditional clothing of many neighbouring cultures, including the Korean Hanbok, the Japanese kimono (wafuku), the Ryukyuan ryusou, and the Vietnamese áo giao lĩnh (Vietnamese clothing). Elements of hanfu design have also influenced Western fashion, especially through Chinoiserie fashion, due to the popularity of Chinoiserie since the 17th century in Europe and in the United States.
